Na ten temat krążą niezliczone ilości opowieści, bardzo rzadko mających oparcie w faktach. Przy pisaniu tego artykułu moja wstępna ocena brzmiała: „piłka nożna należy do jednych z bardziej kontuzjogennych i niebezpiecznych dla zdrowia dyscyplin”. Czy hipoteza wytrzymała weryfikację z badaniami naukowymi – pokażę za chwilę.

  1. Zacznijmy od danych
  2. Futbol amerykański
  3. Śmierci związane z piłką nożną i innymi dyscyplinami
  4. A jak to jest ze sportami walki?
  5. Szacunki Amerykańskiego Stowarzyszenia Chirurgów Mózgu
  6. Boks zawodowy
  7. Kulturystyka, crossfit, strongman i podnoszenie ciężarów
  8. Podsumowanie

Zacznijmy od danych

Na początku przyjrzyjmy się danym Dönmez G. I wsp. z pochodzącego z 14 lipca 2017 r. badania. Wzięło w nim udział 1821 graczy z 78 drużyn piłkarskich. Były to osoby grające rekreacyjnie, w ramach zakładów pracy, w Turcji.

Dane:

  • z 1821 graczy, 57% wypełniło kwestionariusz
  • w czasie 257 meczy grano łącznie przez 5654 godziny
  • odnotowano 218 kontuzji u 192 graczy (10,5%)
  • oznaczało to średnio wystąpienie 0,85 kontuzji na spotkanie (kontuzje powiązano ze stratą czasu, który mógł być przeznaczony na trening lub grę) na każde rozegrane spotkanie (odnotowano 38,6 urazów na 1000 godzin gry
  • 42,6% stanowiły poważne kontuzje
  • 28,9% urazów spowodowało, iż zawodnik tracił przynajmniej jeden dzień roboczy
  • ogółem kontuzje oznaczały stratę 1196 dni

kontuzje w sporcie

Kolejne badanie dotyczy 152 graczy z 5 południowo-afrykańskich drużyn rugby.

Dane:

  • 55% graczy doznało kontuzji na pewien czas wykluczającej z gry w trakcie turnieju, a 25% graczy doznało więcej niż 1 kontuzji
  • wskaźnik zagrożenia wynosił: 9,2 kontuzji na 1000 godzin gry
  • 50% urazów dotyczyło mięśni/ścięgien a 32,7% stawów/więzadeł
  • 48,1% dotyczyło nóg a 26,3% kończyn góry ciała
  • 27,5% urazów było średnich a 14,8% poważnych
  • najczęściej urazu doznawano w trakcie obalania (26,3%) lub bycia obalanym na ziemię (23,1%)
  • 55% graczy doznało urazu w trakcie 4 miesięcy turnieju Super Rugby (1,67 urazu na mecz)

W kolejnym badaniu Owoeye OB i wsp. wzięto pod uwagę 756 pół-profesjonalnych graczy w piłkę nożną w wieku 18-32 lata (356 mężczyzn oraz 300 pań) z 22 różnych drużyn (12 męskich i 10 damskich).

Dane:

  • U mężczyzn: oszacowano ryzyko urazów wynoszące 113,4 na 1000 h gry, co odpowiada 3,7 kontuzji na jeden rozegrany mecz.
  • U mężczyzn ryzyko urazów, z którymi wiązała się np. nieobecność w pracy, na treningu wynosiło 15,6 na 1000 h gry.
  • U kobiet: oszacowano ryzyko urazów wynoszące 65,9 na 1000 h gry, co odpowiada 2,2 kontuzji na jeden rozegrany mecz.
  • U kobiet ryzyko urazów, z którymi wiązała się np. nieobecność w pracy, na treningu wynosiło 7,9 na 1000 h gry.
  • Cytowane badanie nie potwierdza statystyk dotyczących sprawdzania się kobiet na polu walki, w badaniach marines kobiety 6-krotnie częściej doznawały kontuzji na wstępnym etapie szkolenia „Infantry Training Batallion" [4,5] (trwającym 59-62 dni kalendarzowych).
  • Urazy najczęściej dotyczyły dolnej części ciała, były to kontuzje nóg (19%) oraz skręcenia kolan (18%).
  • Najwięcej urazów odnotowano po kontakcie z innym graczem.
  • Najwięcej urazów odnosili pomocnicy, grający na środku pola (54%), na drugim miejscu są obrońcy (23%), na trzecim napastnicy (14%), na ostatnim bramkarze (9%).

Paradoksalnie ciężki, kontaktowy sport wiążący się z licznymi upadkami na ziemię wiąże się z dość nikłą urazowością. W rugby odnotowano 9,2 kontuzji na 1000 h gry. Z kolei piłka nożna wcale nie zachwyca. Odnotowuje się bardzo dużo urazów zarówno wśród osób grających amatorsko (38,6 urazów na 1000 godzin gry), jak i pół-profesjonalnie (113,4 na 1000 h mężczyźni, 65,9 na 1000 h gry kobiety).

Przykładowo z 56 691 urazów odnotowanych w Kanadzie w latach 2007-2010 (wśród dzieci i młodzieży):

  • 11 941 (21%) było spowodowanych przez grę w piłkę nożną.

Kolejne miejsca zajmują:

  • hokej 9413 (16,6%)
  • kolarstwo 8935 (15,8%)
  • koszykówka 7698 (13,6%)
  • futbol 6141 (10,8%)
  • snowboard 3194 (5,6%)
  • jazda na nartach
  • saneczkarstwo
  • rugby
  • baseball
  • siatkówka
  • lacrosse

Futbol amerykański

Na podstawie 16 lat obserwacji NCAA dla 15 uniwersyteckich dyscyplin sportowych w USA ("Epidemiology of collegiate injuries for 15 sports: summary and recommendations for injury prevention initiatives") uzyskano kompleksowy pogląd na kontuzjogenność poszczególnych aktywności i ... wielkie zaskoczenie. Trenowanie futbolu amerykańskiego okazało się niewiele bardziej groźne niż gimnastyka. Kobieca gimnastyka: ilość urazów 6,1 na 1000 ekspozycji, futbol (wiosną): 9,6. Dla porównania zapasy 5,7, piłka nożna 4,3.

Co ciekawe, ilość kontuzji w futbolu w lidzie jesiennej wynosiła ledwie 3,8 na 1000 ekspozycji. Zwraca uwagę wysoka liczba kontuzji dla gry w futbol amerykański - ale nadal jest to bezpieczna dyscyplina (35,9 kontuzji na 1000 ekspozycji), nieco bardziej kontuzjogenna niż zapasy (26,4) i piłka nożna (18,8).

Kolejne dane mówią o 32,7 kontuzji na 1000 ekspozycji - w czasie gry w Japonii (studencka I liga futbolu). Trening (tych samych zawodników): 10,9 kontuzji na 1000 ekspozycji. Dane zbierano przez 3 sezony. W USA trening futbolu oznaczał o wiele mniejsze ryzyko od 5,8 do 7 kontuzji na 1000 ekspozycji.

Śmierci związane z piłką nożną i innymi dyscyplinami

Teraz może spowoduję ciężki szok i dysonans poznawczy, ale ... wg danych zebranych przez Philipp Bohma i wsp. najwięcej śmierci odnotowuje się ... właśnie w piłce nożnej!

W badaniach niemieckich naukowców z 1999 r. na 113 przypadków śmierci:

  • aż 28 przypadków dotyczyło właśnie piłki nożnej,
  • na drugim miejscu bieganie (15),
  • na trzecim chodzenie (8),
  • na czwartym jazda na rowerze (7),
  • na piątym miejscu jazda na nartach (7).

Co ciekawe, 70,8% zgonów dotyczyło serca, różnej etiologii niewydolności serca (np. choroba niedokrwienna, zapalenie mięśnia sercowego) resztę stanowiły wypadki.

Potwierdzają to nowsze dane. Nowy system wdrożono w 2012 r. Obserwacje prowadzono przez 30 miesięcy. Odnotowano 144 śmierci z powodu nagłego zatrzymania akcji sercowej, 97% stanowili mężczyźni. Większość przypadków śmierci dotyczyła rekreacyjnego uprawiania sportu. U osób poniżej 35 roku życia główną przyczyną śmierci było zapalenie mięśnia sercowego, u osób powyżej 35 roku życia CAD (przewlekła choroba wieńcowa).

Pełne dane w postaci wykresu.

Według liczby śmierci sercowych najgroźniejsze dla zdrowia są:

  • piłka nożna
  • bieganie
  • tenis
  • pływanie
  • jazda na rowerze
  • trening w centrach fitness (zapewne siłowy i różnego rodzaju zajęcia)
  • tenis stołowy
  • piłka ręczna
  • gra w kręgle
  • siatkówka

Komentarz: oczywiście, celowo popełniam tutaj nadużycie – gdyż każdą z ww. dyscyplin uprawia inna liczba osób, więc oczywiste jest, że o wiele więcej przypadków nagłej śmierci sercowej odnotuje się u setek tysięcy biegaczy czy osób grających w piłkę nożną.

A jak to jest ze sportami walki?

Patrząc z punktu widzenia wielu redaktorów, często osób nieznających dobrze zagadnienia i z tego, jak przedstawiano walki w prasie – pojedynki w formule MMA są niezwykle groźne dla zdrowia. Tymczasem w MMA na przestrzeni lat odnotowano garstkę zgonów zawodników. Uwaga, nie należy mylić tutaj rywalizacji „w klatkach”, gdzie przestrzega się bardzo surowo reguł, istnieją szczegółowe badania lekarskie oraz antydopingowe, np. z pojedynkami typu „toughman” (np. amatorskimi starciami w boksie).

O ile w MMA śmierć to niezwykła rzadkość, o tyle w pojedynkach „twardzieli” ciągle umierają ludzie (m.in. przez kiepski nadzór lekarzy i słabych sędziów). W artykule z 2006 r. Gregory H. Bledsoe przytacza 12 śmierci związanych z taką „dziką” rywalizacją. Zapewne od tamtego czasu zmarło więcej zawodników. Sam boks jako dyscyplina jest kontrowersyjny w artykule redakcyjnym „Time for boxing to hang up gloves” w gazecie "The spokesman-review" podano, liczbę 900 zgonów bokserów licząc od roku 1920 (średnio ginie ponad 10 rocznie!).

Szacunki Amerykańskiego Stowarzyszenia Chirurgów Mózgu

Amerykańskie Stowarzyszenie Chirurgów Mózgu (neurologów) oszacowało, że uderzenie zawodowego pięściarza odnosi podobny skutek jak trafienie ok. 6 kg kulą lecącą 32 km/h! Jak ocenia stowarzyszenie, nawet wśród zawodowców, którzy zrezygnowali z boksu, 15-40% ma pewne formy chronicznych urazów mózgu, a większość obecnych profesjonalistów z widocznymi lub nie symptomami ma pewne uszkodzenia tego organu! "Czas zakazać uprawiania boksu, sportu, w którym śmierć jest przewidywalnym rezultatem sportowej rywalizacji... a niespodzianką jest, że nie umiera więcej bokserów!".

W boksie w latach 1950-2007 zginęło 339 osób, 64% śmierci miało związek z nokautem, 15% z technicznym nokautem. Śmiertelność trochę spadła, ale jednocześnie długość kariery danego boksera znacznie się obniżyła.

Jeśli chodzi o liczbę kontuzji, wskaźnik wynosi od 17,1 do 25 (wg różnych danych) kontuzji na 100 walk. Przykładowo wg danych z 2009 roku, zbadano 545 profesjonalnych pięściarzy, którzy stoczyli 907 walk w latach 1997-2005. W tym czasie zanotowano 214 kontuzji, co daje wskaźnik 23,6 kontuzji na 100 walk bokserskich. Jeśli mowa o urazowości boksu zawodowego to jest zatrważająca!

Boks zawodowy

Szansa dla boksera walczącego dla pieniędzy na odniesienie trwałego uszczerbku na zdrowiu jest ogromna! Autorzy „16-letniego studium kontuzji w boksie zawodowym, w stanie Victoria, w Australii” T. R. Zazryn, C. F. Finch i P. McCrory podają 107 przypadków urazów odniesionych w trakcie 427 walk bokserskich. W większej skali oznacza to 250 585 urazów na milion walk! (107/427). 90% z tych urazów dotyczyło głowy i szyi!

Jak się okazuje, walki MMA wcale nie są tak groźne dla zdrowia, jak się powszechnie sądzi. Dane dotyczące rywalizacji w mixed martial arts (MMA) zebrali Gregory H. Bledsoe i wsp. 

Ilość kontuzji na 100 walk:

  • boks: 17,1 - 25
  • MMA: 28,6

Ilość urazów na 100 minut walki w boksie tajskim:

  • 1,3 w kategorii lekkiej
  • 2,25 w wadze średniej
  • 3 w ciężkiej
  • 2,54 w super-ciężkiej

Ilość kontuzji na 100 minut walki w MMA:

  • 3,08

Co ciekawe, w „klatkach” większość walk nie jest rozgrywana przez pozbawienie przytomności (knock-out) – ale przez … poddania. Na pierwszym miejscu wg niektórych statystyk jest nokaut techniczny (TKO).

Kulturystyka, crossfit, strongman i podnoszenie ciężarów

sporty siłowe

W jednym z opublikowanych badań z 2014 roku, na podstawie danych od 71 startujących i elitarnych zawodników, oszacowano ryzyko uprawiania kulturystyki.

Wyniki

  • 45,1% zawodników odczuwało dyskomfort w trakcie treningu.
  • Oszacowane ryzyko kontuzji wynosiło tylko 0,12 urazów na rok, czyli 0,24 kontuzji na 1000 h treningu kulturystycznego.
  • Zawodnicy w wieku powyżej 40 lat byli bardziej narażeni na odniesienie kontuzji.
  • Najwięcej kontuzji dotyczyło barku, łokcia, kręgosłupa w odcinku lędźwiowym oraz kolana.
  • Inne badanie: [...] wskaźnik urazów na 100h treningu jednego uczestnika wynosił: 0,8000 dla rugby, 0,0035 dla treningu oporowego (kulturystycznego) oraz 0,0017 dla podnoszenia ciężarów. Jak widać, podnoszenie ciężarów okazało się bezpieczniejsze od rugby i od klasycznego treningu oporowego, a wskaźnik urazów jest wielokrotnie niższy niż w trójboju siłowym (0,017 urazów na 1000 h treningu).

Dla porównania, podnoszenie ciężarów:

  • Wskaźnik urazów dla podnoszenia ciężarów wynosi ledwie 3,3 kontuzji na 1000 godzin treningu.

Dla porównania trójbój siłowy:

  • Analiza danych od 245 startujących w zawodach trójboistów (w tym elitarnych zawodników). Dobrano zawodników z 97 klubów trójboju siłowego. Oszacowane ryzyko wynosiło jedynie 0,3 kontuzji na rok ćwiczeń, to znaczy tysiąc godzin treningu = 1 kontuzja! 
  • w badaniu z 1983 roku wzięło udział 71 zawodników trójboju siłowego, w wieku 14-19 lat – przytrafiło się im ledwie 2,9 kontuzji na 1000 godzin treningu.
  • Wg innych danych: zawodnikom trójboju przytrafia się średnio 1 kontuzja na 1000 h treningu.
  • Wg kolejnego badania odnotowano 4,4 ± 4,8 kontuzji na 1000 godzin treningu.

Dla porównania strongman:

  • Odnotowano 5,5± 6,5 urazów na 1000 h treningu.

Dla porównania crossfit:

  • Odnotowano 2,3 urazów na 1000 h treningu.

Podsumowanie

Pod względem kontuzjogenności kulturystyka wiąże się z minimalnym ryzykiem (0,24 kontuzji na 1000 h treningu). Bardziej ryzykowny jest trening crossfit (2,3 urazów na 1000 h treningu). Nieco większe ryzyko jest powiązane z podnoszeniem ciężarów (3,3 kontuzji na 1000 h) oraz trójbojem (od 0,3 do 4,4 kontuzji na 1000 godzin treningu). Wielokrotnie groźniejsze od kulturystyki mogą być gry zespołowe (piłka nożna od 38 do 113 urazów na 1000 h gry), sporty walki (np. boks, boks tajski) czy dyscypliny ekstremalne.

Z dyscyplin siłowych groźniejsze od uprawiania kulturystyki są trening oraz rywalizacja w strongman. Pod względem ryzyka dla układu sercowo-naczyniowego o wiele groźniejsze od dyscyplin siłowych wydają się piłka nożna, bieganie czy triathlon (ale nie sposób bezpośrednio porównać te dyscypliny, gdyż brakuje danych dla sportów siłowych).

Referencje:

  • Dönmez G1, Korkusuz F, Özçakar L, Karanfil Y, Dursun E, Kudaş S, Doral MN. „Injuries Among Recreational Football Players: Results of a Prospective Cohort Study”. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28727642
  • Schwellnus MP1, Thomson A2, Derman W1, Jordaan E3, Readhead C4, Collins R5, Morris I6, Strauss O7, Van der Linde E8, Williams A9. More than 50% of players sustained a time-loss injury (>1 day of lost training or playing time) during the 2012 Super Rugby Union Tournament: a prospective cohort study of 17,340 player-hours. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24982503
  • Owoeye OB1,2, Aiyegbusi AI3, Fapojuwo OA3, Badru OA3, Babalola AR3. “Injuries in male and female semi-professional football (soccer) players in Nigeria: prospective study of a National Tournament.” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28327163
  • https://assets.documentcloud.org/documents/2394531/marine-corps-force-integration-plan-summary.pdf
  • http://wiisglobal.org/wp-content/uploads/2013/05/USMC-WISR-Documents-Not-releasable.pdf
  • http://www.trngcmd.marines.mil/Portals/207/Docs/SOI-W/MCIS/FY17_Training_Docs/15.%20School%20of%20Infantry%20SDA%20Brief%20170509.pdf?ver=2017-05-09-172541-140
  • Philipp Bohm, Jürgen Scharhag, and Tim Meyer „Data from a nationwide registry on sports-related sudden cardiac deaths in Germany” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4776219/
  • Gregory H. Bledsoe „Incidence of injury in professional mixed martial arts competitions” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3863915/
  • Joshua Landa, MD “Risk and Injuries in Contact Fighting” http://ejmas.com/jcs/2004jcs/jcsart_landa_0804.htm
  • Jennifer M Hootman, PhD, ATC, FACSM,* Randall Dick, MA, FACSM,† and Julie Agel, MA, ATC‡ J Athl Train. 2007 Apr-Jun;42(2):311-9. Epidemiology of collegiate injuries for 15 sports: summary and recommendations for injury prevention initiatives., J Athl Train. 2013 Aug 14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1941297/
  • Injuries in a Japanese Division I Collegiate American Football Team: A 3-Season Prospective Study.
  • Gartland S1, Malik MH, Lovell M. “A prospective study of injuries sustained during competitive Muay Thai kickboxing”. Clin J Sport Med. 2005 Jan;15(1):34-6. Gartland S, Malik MH, Lovell M. Department of Orthopaedics, Withington Hospital, Manchester, UK. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15654189
  • Tsharni R Zazryn i wsp. “Injury rates and risk factors in competitive professional boxing.” Clin J Sport Med. 2009 Jan;19(1):20-Zazryn TR, McCrory PR, Cameron PA. Department of Health Science, Monash University, Frankston, Victoria, Australia. https://www.researchgate.net/publication/23760021_Injury_Rates_and_Risk_Factors_in_Competitive_Professional_Boxing
  • Raschka C1, Parzeller M, Kind M. “Organ pathology causing sudden death in athletes”. International study of autopsies (Germany, Austria, Switzerland)]. Med Klin (Munich). 1999 Sep 15;94(9):473-7. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10544609
  • Int J Sports Med. 2014 Oct;35(11):943-8. doi: 10.1055/s-0034-1367049. Epub 2014 Jun 2.Injuries and overuse syndromes in competitive and elite bodybuilding.
  • Hamill B. Relative safety of weight lifting and weight training. J Strength Cond Res. 1994;8:53–7 17. "Resistance training among young athletes: safety, efficacy and injury prevention effects" http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3483033/
  • Gregg Calhoon, MS, ATC and Andrew C. Fry, PhD, CSCS J Athl Train. 1999 Jul-Sep; 34(3): 232–238. “Injury Rates and Profiles of Elite Competitive Weightlifters”
  • Justin W L Keogh i wsp. "Retrospective injury epidemiology of one hundred one competitive Oceania power lifters: the effects of age, body mass, competitive standard, and gender"
  • Siewe J1, Rudat J, Röllinghoff M, Schlegel UJ, Eysel P, Michael JW. “Injuries and overuse syndromes in powerlifting” http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21590644
  • Winwood PW1, Hume PA, Cronin JB, Keogh JW. “Retrospective injury epidemiology of strongman athletes.” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23669816
  • Alicia M. Montalvo1,, Hilary Shaefer1, Belinda Rodriguez1, Tan Li1, Katrina Epnere1, Gregory D. Myer2 “Retrospective Injury Epidemiology and Risk Factors for Injury in CrossFit” http://jssm.org/research.php?id=jssm-16-53.xml
Zawarte treści mają charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny. Starannie dbamy o ich merytoryczną poprawność. Niemniej jednak, nie mają one na celu zastępować indywidualnej porady u specjalisty, dostosowanej do konkretnej sytuacji czytelnika.
Komentarze (0)