Bardzo duża ilość osób, a co gorsza dietetyków, za bazę do ułożenia dobrej diety uważa parametry takie jak waga, wzrost, wiek i stopień aktywności. Są to ważne aspekty, jednakże wbrew pozorom nie najważniejsze. Pierwszą, podstawową rzeczą, na którą należy zwrócić uwagę przy rozpoczęciu diety, są wyniki badań laboratoryjnych.
Dlaczego warto zacząć od analizy zdrowia?
Pomimo iż wydawać by się mogło, że efektywna redukcja jest uzależniona głównie od deficytu energetycznego, to w rzeczywistości istnieje wiele czynników wpływających na redukcję tkanki tłuszczowej. Zaburzenia poziomu niektórych hormonów mogą sprawić, że mimo usilnych starań nie będziemy w stanie pozbyć się niechcianych kilogramów.
Ustalenie odpowiedniej strategii zarówno żywieniowej, jak i treningowej jest w dużym stopniu uzależnione od wyników badań. Pomaga to wybrać najbardziej efektywny sposób na dojście do celu przy wykluczeniu zaburzeń metabolicznych. W przeciwnym wypadku, zamiast budować sylwetkę marzeń, możemy sobie bardzo zaszkodzić. Które badania są najbardziej istotne przed rozpoczęciem diety? Na co zwracać uwagę, by uzyskać efekty i sobie nie zaszkodzić?
Badania podstawowe
Fundamentalnymi, a zarazem najważniejszymi badaniami, które należałoby wykonać, podejmując się jakiejkolwiek diety, są:
Morfologia krwi – w zasadzie jest to najbardziej podstawowe badanie, które warto wykonywać rutynowo, gdyż pokazuje nam ogólny stan naszego zdrowia oraz daje wskazówki do dalszej diagnostyki. Badanie to pozwala wykryć wiele zmian w naszym organizmie, które mogą powodować problemy zdrowotne oraz zmniejszać efektywność diety np. niski poziom żelaza wskazuje m.in. na anemię, dzięki czemu wiemy, że warto uzupełnić dietę w żelazo.
Kolejnym aspektem jest poziom hemoglobiny, której zbyt niski poziom może wyraźnie utrudnić odchudzanie. Ogólne badanie krwi daje nam bardzo wiele wskazówek, na których możemy oprzeć diagnozę wstępną oraz dowiedzieć się jakie następne badania wykonać.
Kortyzol – to kolejne bardzo ważne badanie, które warto wykonać, w szczególności podejmując się diety redukcyjnej. Hormon ten może być zachwiany szczególnie w przypadku prowadzenia intensywnego, pełnego stresu trybu życia, a także w przypadku długotrwałej lub intensywnej redukcji.
Nadmierny poziom kortyzolu w wielu kwestiach utrudnia nam pracę nad sylwetką m.in przyczyniając się do katabolizmu mięśniowego, utrudniając spalanie tłuszczu czy wywołując zatrzymanie płynów, co nie ma pozytywnego wpływu na sylwetkę ani na kondycję.
Glukoza na czczo – jest to podstawowe badanie przeprowadzane w celu stwierdzenia insulinooporności czy nawet cukrzycy. Choć badanie to nie jest dostateczne do dokładnego stwierdzenia wahań glukozy, wyniki wykraczające poza normy są dobrą podstawą do dalszych badań w kierunku m.in. zaburzeń pracy trzustki.
TSH – parametr ten jest najważniejszym badaniem w celu oszacowania stanu funkcjonowania tarczycy. Tarczyca to bardzo ważny gruczoł, który reguluje metabolizm, co ma ogromny wpływ na dobór diety. Wartości wykraczające poza normy oraz te, które są blisko granicy, są alarmujące do dalszej diagnostyki profilu tarczycowego, która obejmuje badania m.in. fT3 i fT4 oraz anty-TPO.
Należy mieć na uwadze, że choroby tarczycy wymagają specjalnego podejścia dietetycznego oraz opieki lekarza. Zaburzenia funkcjonowania tarczycy w dzisiejszych czasach stanowią coraz większy problem, dlatego warto sprawdzić, czy na nie nie cierpimy.
Hormony płciowe i gonadotropowe - badania te są bardzo ważne w budowaniu estetycznej sylwetki i również pod aspektem zdrowotnym. Badanie poziomu tych hormonów ma na celu m.in. zweryfikowanie gospodarki energetycznej organizmu, uregulowanie cyklu menstruacyjnego czy ocenę stanu funkcji rozrodczych. W przypadku mężczyzn szczególnie ważny jest poziom testosteronu i estradiolu. U kobiet kluczowy jest poziomu prolaktyny czy LH.
Profil lipidowy – jest to badanie w szczególności wskazane dla osób z nadwagą. Badanie ukazuje nam poziom stężenia cholesterolu całkowitego, cholesterolu HDL i LDL oraz triglicerydów. Najważniejsze jest stężenie frakcji lipoprotein, które powinny wynosić ok. 2:1 w stosunku cholesterolu LDL do HDL.
Nie należy skupiać się na zbyt wysokim poziomie cholesterolu, jak twierdzi powszechny pogląd, a na jego odpowiednim stosunku. Nieprawidłowe wartości mogą oznaczać zaburzenia gospodarki tłuszczowej, co należy skorygować, ustalając odpowiednią dietę.
Badania rozszerzone
Poza badaniami podstawowymi, które dają nam ogólny zarys funkcjonowania naszego organizmu i są fundamentalne do ustalenia odpowiedniej diety, warto zrobić badania m.in. na alergie i nietolerancje pokarmowe, zaburzenia witamin i składników mineralnych czy próby wątrobowe. Da nam to możliwość dopasowania diety w 100% pod naszą osobę i uzyskania maksymalnej efektywności. Warto wykonać badania takie jak:
Żelazo i ferrytyna – żelazo ma na celu zachowanie m.in. prawidłowego poziomu czerwonych ciałek krwi, prawidłowej pracy serca, gospodarki hormonalnej, sprawności mięśni czy odporności. Braki tego składnika mogą przyczyniać się do pogorszenia samopoczucia czy anemii. Zadaniem ferrytyny, nieodzownego składnika w stosunku do żelaza, jest gromadzenie tego składnika. W razie wahań ferrytyny należy wzbogacić dietę w składniki ułatwiające przyswajanie żelaza.
Witamina D - bardzo ważny składnik diety podczas redukcji. Poza pozytywnym wpływem na kości oraz gospodarkę wapniowo-fosforanową, posiada mnóstwo innych właściwości. Niedobór witaminy D może być czynnikiem sprzyjającym nadwadze. Natomiast jej odpowiednia ilość pomaga w walce z uciążliwym tłuszczem, przyspieszając redukcję trzewnej tkanki tłuszczowej, co potwierdza wiele badań.
Nietolerancje pokarmowe/określenie profilu metabolicznego – badanie mające na celu określenie uczuleń na pewne składniki pokarmowe. Jest ono bardzo ważne przy układaniu diety, ponieważ daje nam możliwość ułożenia dużo przyjemniejszej i zdrowej diety. Na przykład przy uczuleniu na pomidory w ustalaniu diety należy pozyskać inne źródła beta-karotenu, takie jak marchew.
OB/Odczyn Biernackiego - jest to badanie, z którego można odczytać obecność substancji we krwi świadczących o odczynie zapalnym. OB jest bardzo ważnym badaniem w kwestii prewencji chorób układu krwionośnego oraz chorób serca.
Badanie moczu – jednym z najważniejszych aspektów podczas badania moczu jest zbadanie pH, które może wskazywać na zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej. Poza tym diagnostyka moczu pozwala nam zbadać również funkcjonowanie nerek i dróg moczowych. Pozwala to wykluczyć takie zaburzenia jak: stany zapalne, niewydolność nerek, odwodnienie czy nawet cukrzycę. Badanie moczu należy jednak poprzeć dokładniejszymi badaniami.
Homocysteina – jest to ważny parametr oceny ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, szczególnie w wypadku osób spożywających nabiał. Nadmiar może wskazywać na bardzo groźne zmiany miażdżycowe, które mogą prowadzić m.in. do zawału serca.
Sód i potas - dwa bardzo ważne pierwiastki, szczególnie w diecie osób aktywnych fizycznie. Ich odpowiedni bilans musi być zachowany dla utrzymania prawidłowej równowagi wodno-elektrolitowej, są również odpowiedzialne za funkcjonowanie mięśni, siłę kości oraz przewodnictwo nerwowe. Nieprawidłowe stężenia sodu i potasu w naszym organizmie mogą prowadzić do pogorszenia wydolności, zatrzymywania wody w organizmie, obrzęki czy pogorszenie samopoczucia.
ALAT i AspAT – bardzo ważne enzymy, jeżeli chodzi o funkcjonowanie organizmu. Badania tych enzymów pozwalają ocenić ogólny stan wątroby, mięśnia sercowego, mięśni szkieletowych, nerek i krwinek czerwonych. Prawidłowe wyniki tych parametrów pozwalają wstępnie potwierdzić prawidłową pracę wątroby i wykluczyć zaburzenia funkcjonowania wielu organów. Natomiast ich podwyższony poziom może świadczyć o problemach z wątrobą. Do badań tych dobrze wykonać również USG jamy brzusznej, aby sprawdzić poziom otłuszczenia wątroby.
Podsumowanie
Planując konsultację z dietetykiem czy nawet będąc w trakcie jakiejkolwiek diety, warto wykonać kilka badań pozwalających ocenić kondycję zdrowotną organizmu oraz pomocnych w sporządzaniu efektywnej diety. Dzięki wykonaniu kilku podstawowych badań mamy możliwość dużo lepszego dostosowania diety, treningów oraz innych podejmowanych działań.
Kilka badań należy wykonywać rutynowo, takich jak morfologia krwi, kortyzol czy profil lipidowy, badania te nie są drogie, a pomagają w dużym stopniu ocenić ogólny stan zdrowia naszego organizmu. Dla osób, które chcą mieć bardziej szczegółowy obraz tego, co dokładnie dzieje się w naszym organizmie lub odczuwają nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu, zalecane jest wykonanie większej ilości badań specjalistycznych.
Jakie badania najlepiej wykonać, warto poradzić się rozsądnego lekarza lub dietetyka. Wbrew pozorom sam ujemny bilans kaloryczny nie jest wystarczający, nasz organizm wymaga szczegółowego wglądu, dzięki któremu będziemy mogli ustalić jak najbardziej indywidualną dietę.
