Jak nie umrzeć biorąc sterydy?

Artykuł podobnej treści pojawił się w jednym z serwisów angielskojęzycznych dotyczących kulturystyki. Przede wszystkim zabawne są sformułowania, iż „odeszło tylu kulturystów”.

1. Sterydy winne czy nie?
2. SAA Cię zabijają, czyli problem z opisami przypadków „case reports”
3. Problem wśród sportowców to nie tylko sterydy
4. SAA to nie cukierki...
5. Przyczyny śmierci kulturystów - odwodnienie
6. Jak się bronić?

Sterydy winne czy nie?

Wielokrotnie przytoczyłem dane statystyczne dotyczące np. USA czy Polski w zakresie kosztów, jakie generują choroby układu krążenia, cukrzyca, nowotwory czy nadużywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Biorąc pod uwagę skalę, z jaką są nadużywane sterydy anaboliczno-androgenne liczba zgonów po stosowaniu tych środków jest znikoma. Zresztą autorzy tekstu na początku twierdzą, iż „niedawno odeszło tak wielu kulturystów”, a puentują artykuł stwierdzeniem, iż były to tylko 3 osoby.

Na dodatek w tej grupie znalazła się Meegan Hefford – której tajemnicza śmierć wcale nie musiała mieć nic wspólnego z SAA, a raczej z rzadką chorobą genetyczną, o czym napisałem: TUTAJ

SAA Cię zabijają, czyli problem z opisami przypadków „case reports”

„A więc mówisz, że sterydy są niegroźne dla zdrowia?” W żadnym wypadku tylko cała masa przypadków śmierci zawodników wcale nie jest spowodowana nadużywaniem SAA. Wielu kulturystów sięga dodatkowo po narkotyki mające wpływ na układ krążenia np. kokainę. Arnold Schwarzenegger nie stronił od alkoholu i marihuany. Andrew "Test" Martin zakończył życie w wieku 33 lat — przedawkował oksykodon: „lek ten jest półsyntetycznym opioidem syntetyzowanym w 1916 roku w Niemczech z pochodnej opium — tebainy”.

Problem wśród sportowców to nie tylko sterydy

Kokainę wiąże się najprawdopodobniej ze śmiercią Richa Piany (oczywiście wieloletnie nadużywanie SAA, IGF-1, hormonu wzrostu i innych substancji mu nie pomogły!). Podobnie istnieją silne przesłanki, iż Aziz Sergeyevich Shavershian (znany jako ZYZZ) przedawkował narkotyki (kokainę, metamfetaminę).

Nie byłoby to zresztą nic dziwnego, gdyż bywalcy różnego rodzaju imprez rave, techno często sięgają po narkotyki (i wiadomo to od samego początku „ruchu klubowego”). Dodatkowo na forach dyskusyjnych ZYZZ pytał o śmiertelnie groźną truciznę DNP oraz groźny beta-mimetyk – clenbuterol. Użytkownicy gorąco odradzali mu eksperymenty z tą trucizną (w literaturze odnotowano przynajmniej 25 przypadków śmierci po stosowaniu DNP). Czy Shavershian posłuchał głosu rozsądku? To wątpliwe. Z pewnością nie stronił od alkoholu (a negatywny wpływ etanolu na wątrobę, nerki czy układ sercowo-naczyniowy jest dobrze znany).

Kokaina należy do jednych z droższych narkotyków. O wiele częściej młodzi ludzie nadużywają amfetaminy, metamfetaminy, pochodnych amfetaminy, takich, jak MDMA, MDA oraz MDEA. Wszystkie te środki powiązano z oddziaływaniem na ciśnienie krwi (najsilniejszy okazał się pod tym względem wpływ MDA). MDA wywołało początkowo bradykardię (zwolnienie akcji serca), a MDEA wywołało tachykardię (przyspieszenie akcji serca).

Powodują one także początkowo hipotermię, następnie hipertermię (szczególnie silnie efekt był widoczny u zwierząt, którym podawano MDA). Najprawdopodobniej wpływ na ciśnienie krwi jest spowodowany oddziaływaniem MDMA, MDA, MDEA na receptory alfa1-adrenergiczne. I to jest jeden zasadniczy problem.

Drugi również lekceważony to fakt, iż praktycznie wszystkie „szokujące przypadki”, które są nagłaśniane w mediach, bazują na opisach przypadku. W czym tkwi problem? To tak, jakby szokować świeżo upieczonych kierowców wybranymi przypadkami śmierci na drogach w kraju X, nie informując ich jednocześnie, jakie jest natężenie ruchu w danym kraju, ile jest pojazdów i w jakim stanie technicznym, ilu jest kierowców, jaki jest stan dróg, jakie panują tam warunki klimatyczne itd. Opisy przypadków to wybrane, najbardziej skrajne powikłania. Wcale nie znaczy, że wystąpią one u Ciebie.

SAA to nie cukierki...

Owszem, SAA przyjmowane długoterminowo mogą powodować:

• Nadciśnienie tętnicze
• Wzrost stanu zapalnego
• Niewydolność oraz uszkodzenia nerek 
• Zaburzenia zakrzepowo-zatorowe 
• Nadkrwistość 
• Zablokowanie układu HPTA
• Bezpłodność
• Wzrost ilości prolaktyny
• Ginekomastię 
• Łysienie
• Wzrost owłosienia 
• Trądzik
• Nasiloną retencję wody oraz sodu 
• Bezpośrednio lub pośrednio mogą uszkodzić wątrobę 
• Powikłania sercowo-naczyniowe 
• Incydenty sercowe 

Przyczyny śmierci kulturystów - odwodnienie

Bardzo wielu zawodników silnie się odwadnia, stosując np. diuretyki w celu przygotowania ostatniego szlifu przed wyjściem na scenę. Odwadnianie może zabić całkowicie zdrowego człowieka w ciągu kilku godzin, znane są liczne przypadki śmierci ludzi, które wynikały z uczestnictwa w ceremoniach religijnych związanych z odwadnianiem się i przegrzewaniem (ang. sweat logde). M.in. zmarł w ten sposób 37-latek w Australii.

Znane są liczne przypadki śmierci ludzi np. w Australii związane z ekspozycją na słońce, z czym wiąże się odwodnienie, hipertermia, zaburzenia pracy serca, nerek, CNS itd. W ten sposób zmarł np. 23-letni turysta z Azji, który zasłabł w trakcie przejażdżki motocyklem (oceniono, iż temperatura efektywna, na którą był narażony to 50 st. C).

Kolejna 28-letnia kobieta pochodząca z Europy zmarła, gdy jej pojazd utknął na australijskich bezdrożach. Znaleziono ją 30 km od pojazdu. Kolejny 39-letni motocyklista zmarł, gdyż był ubrany w grube warstwy skórzanej odzieży (oceniono, iż temperatura efektywna, na którą był narażony to 50 st. C).

77-latek zmarł, bo był ubrany w 5 warstw odzieży, miał lekką nadwagę i nie stronił od alkoholu – a temperatura, na jaką był narażony, wynosiła 40,8 st. C. Powiązano również fale upałów i zimna ze śmiercią ludzi, szczególnie powyżej 65 roku życia.

Jak się bronić?

Co oczywiste - najlepiej nie sięgaj po SAA!

Układ sercowo-naczyniowy

Aby zachować zdrowie, z pewnością warto regularnie kontrolować ciśnienie krwi.

Środki mające wpływ na układ sercowo-naczyniowy to m.in.

• sterydy
• alkohol
• beta-mimetyki np. clenbuterol 
• pośrednie nieselektywne beta-mimetyki np. efedryna 
• narkotyki 
• johimbina 
• środki z grupy SNRI np. sibutramina
• ibuprofen, diklofenak, celekoksyb 
• kortykosteroidy – np. hydrokortyzon, mechanizm
• stymulanty – kofeina, wpływ na układ nerwowy 
• immunosupresanty

Dodatkowo badaj lipidogram (frakcje transporterów cholesterolu, trójglicerydy, cholesterol całkowity), wykonaj badanie EKG (można to zrobić nawet w terenie, na wielu zawodach często spotyka się mobilne punkty diagnostyczne), okresowo zaś echo serca (USG serca). W rzadkich przypadkach potrzebny będzie rezonans serca lub inne specjalistyczne badania (wg wskazań lekarza, kardiologa).

Osoby, które nie miał do tej pory do czynienia ze sportem, powinny koniecznie sprawdzić funkcjonowanie układu krążenia pod obciążeniem – czyli EKG wysiłkowe. Koszty tych badań są niewielkie, a zdrowie jest bezcenne. Uwaga: sportowcy wykazują wiele nietypowych, ciężkich do zróżnicowania zmian, których może nie wychwycić osoba niebędąca specjalistą w dziedzinie sportu.

Wątroba 

wykonuj badania enzymów wątrobowych, choć w niektórych przypadkach nawet rozległe zniszczenie wątroby (włóknienie) nie musi manifestować się w badaniach, dopiero bardziej szczegółowa diagnostyka wykaże uszkodzenia (np. biopsja, USG). Wyjątkowo szkodliwy dla wątroby często jest diklofenak (środek z grupy NLPZ). Może wywołać na tyle poważne skutki uboczne, iż konieczna jest hospitalizacja u 23 na 100,000 pacjentów.

Na „czarnej liście” są też ibuprofen, sulindac, antybiotyki (np. amoksycyklina, sulfonamidy), leki antyarytmiczne (np. amiodaron, quinidine), leki obniżające lipidy (np. atorwastatyna, simwastatyna).

Co może pomóc?

Pomóc może NAC (N-acetylcysteina), dawkowanie: 600 mg dziennie (lub więcej). Choć dodać należy, iż badania zwykle dotyczą np. niealkoholowego stłuszczenia wątroby, a nie stosowania NAC u biorących sterydy anaboliczno-androgenne. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (nonalcoholic fatty liver disease – NAFLD) to choroba związana ze stłuszczeniem wątroby, co uwidacznia się w badaniach obrazowych lub badaniu histologicznym.

Sylimaryna to ekstrakt z Silybum marianum (znanego jako ostropest plamisty) lub milk thistle (oset mleczny). Badania przynoszą sprzeczne rezultaty. Można wypróbować podobny środek, ale nie spodziewałbym się znacznej poprawy przy stosowaniu doustnych SAA. Można spróbować podawać 500-600 mg sylimaryny dziennie.

Jeszcze w gorszej sytuacji są osoby, które nie stronią od alkoholu (wywołuje stłuszczenie wątroby, włóknienie), stosowania niektórych leków np. paracetamolu (akrylacja białek, martwica, stłuszczenie). W ich przypadku możliwe są jeszcze poważniejsze uszkodzenia wątroby. Doustne SAA mogą wywołać cholestazę, plamicę wątrobową, gruczolaki oraz nowotwory wątroby (np. raka wątrobowokomórkowego) – oczywiście mowa tutaj o bardzo dużych dawkach (np. 150-200 mg anapolonu dziennie) stosowanych przez długi okres czasu (wiele miesięcy).

Nerki

Kontroluj ciśnienie krwi, badaj funkcje nerek (np. przesączanie kłębuszkowe), wykonuj badania moczu i krwi. Unikaj silnego odwodnienia (np. diuretyki, wysoka temperatura, duża wilgotność itd.). Diuretyki mogą wywołać także hiperamonemię. Według opracowania „Polekowe uszkodzenie nerek u pacjentów hospitalizowanych w Klinicznym Oddziale Chorób Wewnętrznych, Nefrologii i Endokrynologii Szpitala Wojewódzkiego nr 2 im Św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie w latach 2005-2010” na 1436 chorych ostre polekowe uszkodzenie nerek stwierdzono u 2,6% pacjentów.

Dominującymi grupami leków powodującymi pogorszenie parametrów nerkowych i/lub wzrost kaliemii powyżej górnej granicy normy były: 

• inhibitory enzymu konwertującego 
• inhibitor receptora aldosteronu
• leki moczopędne 
• niesteroidowe leki przeciwzapalne 
• antybiotyki 

Zagadnienie znacznie przekracza ramy tego opracowania, osoby zainteresowane odsyłam do badań naukowych umieszczonych pod tekstem.

Referencje:

• Byard RW1, Riches KJ. “Dehydration and heat-related death: sweat lodge syndrome”.
• Joacim Rocklöv,1,* Bertil Forsberg,2 Kristie Ebi,1,2 and Tom Bellander3,4 Susceptibility to mortality related to temperature and heat and cold wave duration in the population of Stockholm County, Sweden
• Green H1, Gilbert J, James R, Byard RW. “An analysis of factors contributing to a series of deaths caused by exposure to high environmental temperatures”.
• E. Mutschler "Farmakologia i toksykologia", WYDANIE III
• Darrell Hulisz, Melissa Lagzdins „Drug-Induced Hypertension”
• D'Andrea A, Caso P, Salerno G, et al. Left ventricular early myocardial dysfunction after chronic misuse of anabolic androgenic steroids: a Doppler myocardial and strain imaging analysis. Br J Sports Med. 2007;41:149–55.
• Karila TA, Karjalainen JE, Mantysaari MJ, et al. Anabolic androgenic steroids produce dose-dependent increase in left ventricular mass in power athletes, and this effect is potentiated by concomitant use of growth hormone. Int J Sports Med. 2003;24:337–43. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12868044
• Baggish AL1, Weiner RB2, Kanayama G2, Hudson JI2, Lu MT2, Hoffmann U2, Pope HG Jr1. “Cardiovascular Toxicity of Illicit Anabolic-Androgenic Steroid Use”. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28533317
• Nighat N. Kahn,Asru K. Sinha, Ann M. Spungen, William A. Bauman „Effects of Oxandrolone, an Anabolic Steroid, on Hemostasis”
• E. Charles Osterberg, Aaron M. Bernie, and Ranjith Ramasamy „Risks of testosterone replacement therapy in men” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3897047/
• Hematocrit and risk of venous thromboembolism in a general population. The Tromso study http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2817030/
• Wallace EM1, Gow SM, Wu FC “Comparison between testosterone enanthate-induced azoospermia and oligozoospermia in a male contraceptive study. I: Plasma luteinizing hormone, follicle stimulating hormone, testosterone, estradiol, and inhibin concentrations.” J Clin Endocrinol Metab. 1993 Jul;77(1):290-3.
• dr Piotr Czapiewski „Specyfika artykułu case report” https://poradnik-naukowy.gumed.edu.pl/42027.html
• Rebecca Kozor,1,2 Stuart M. Grieve,1,3 Stefan Buchholz,2 Sharlene Kaye,4 Shane Darke,4 Ravinay Bhindi,1,2 and Gemma A. Figtree “Regular Cocaine Use Is Associated with Increased Systolic Blood Pressure, Aortic Stiffness and Left Ventricular Mass in Young Otherwise Healthy Individuals” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3981670/
• Sotiria Bexis1 and James R Docherty1, “Effects of MDMA, MDA and MDEA on blood pressure, heart rate, locomotor activity and body temperature in the rat involve ?-adrenoceptors” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2189797/ 16. „Oksykodon — słaby czy silny opioid? Opis przypadku” http://www.opk.viamedica.pl/darmowy_pdf.phtml?indeks=46&indeks_art=274.
• http://forums.steroid.com/anabolic-steroids-questions-answers/454108-dnp-cycle-how-dosing.html
• Hughes TK1, Fulep E, Juelich T, Smith EM, Stanton GJ. „Modulation of immune responses by anabolic androgenic steroids” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8788115.
• Thompson RW1, McClung JM, Baltgalvis KA, Davis JM, Carson JA. “Modulation of overload-induced inflammation by aging and anabolic steroid administration”.
• Manouchehr Khoshbaten,1 Akbar Aliasgarzadeh,2 Koorosh Masnadi,1 Mohammad K Tarzamani,3 Sara Farhang,4,* Hosain Babaei,5 Javad Kiani,6 Maryam Zaare,6 and Farzad Najafipoor “N-Acetylcysteine Improves Liver Function in Patients with Non-Alcoholic Fatty Liver Disease” B. Kasztelan-Szczerbińska I wsp. „Polekowe uszkodzenia wątroby”
• http://a.umed.pl/pl/dydaktyka/doc/choroby_wewnetrzne/Ostre%20uszkodzenie%20nerek%20AKI%202013.pdf
• Agnieszka Gala-Błądzińska, Sebastian Norwicz, Marek Grzywa „Polekowe uszkodzenie nerek u pacjentów hospitalizowanych w Klinicznym Oddziale Chorób Wewnętrznych, Nefrologii i Endokrynologii Szpitala Wojewódzkiego nr 2 im Św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie w latach 2005-2010” http://www.wple.net/nefrologia/nef_numery-2013/a-nefro-4-2013/145-149.pdf
• Laine L1, Goldkind L, Curtis SP, Connors LG, Yanqiong Z, Cannon CP. “How common is diclofenac-associated liver injury? Analysis of 17,289 arthritis patients in a long-term prospective clinical trial”.