Wśród sportowców oraz osób aktywnych fizycznie coraz częściej spotkać można tych, którzy naprawdę uważają na to, co jedzą. Stąd też wielką popularność zyskał olej lniany - większą niż jego źródło – siemię lniane.
Siemię lniane i olej lniany – pozyskiwanie
Siemię lniane to malutkie, płaskie ziarenka lnu o lekko brązowo-złotawej barwie. Tradycyjne pozyskiwanie ziaren lnu rozpoczyna się od żniw lnu włóknistego. Łodygi lnu, które mierzą nawet półtora metra, są wyrywane razem z korzeniem. Zerwany len rozkłada się na polu na około 5 tygodni, po tym czasie łodygi wiązane są ze sobą i w miejscach do tego przeznaczonych są „obrabiane” przez specjalne maszyny, tak aby wydobyć z nich, jak najwięcej wartości odżywczych.
Na początku oddziela się torebki nasienne. Po młóceniu wiązki lnu są poddawane procesowi międlenia, w którym oddziela się włókna od zdrewniałych łodyg. Resztki dzieli się na długie włókna lnu - bardziej wartościowe oraz te krótsze - one posiadają mniej wartości.
Natomiast pozyskiwanie oleju lnianego przebiega w zdecydowanie inny sposób. Tłoczy się go z wykorzystaniem dwóch technologii. Pierwsza z nich to znana nam technologia pozyskiwania oleju lnianego na zimno, w specjalnie zaprojektowanych do tego prasach ślimakowych, w których temperatura nie przekracza 40° Celsjusza. Dzięki odpowiednim parametrom technologicznym otrzymujemy olej o niezmienionych właściwościach oraz parametrach biochemicznych.
Sprzedaż oraz dystrybucja takich olejów powinna odbywać się tylko w szklanych, brązowych butelkach. Przechowywać należy je w lodówkach przez okres około 2-3 miesięcy. Warto nadmienić, iż takie oleje spożywamy tylko na zimno, nie wolno ich podgrzewać (z wyjątkiem oleju rzepakowego).
Metoda przemysłowa
Najpierw tłoczy się nasiona na gorąco w temperaturach około 80° Celsjusza. Wytłoki, które powstaną z takiego tłoczenia, płatkuje się, po czym poddaje się je procesowi zwanym ekstrakcją, podczas którego używa się benzyny ekstrakcyjnej lub też heksanu. Następnie filtruje się rozpuszczalnik, a pozostałe w oleju resztki rozpuszczalnika usuwa się poprzez przepuszczenie przez olej podgrzanej pary wodnej, co niestety silnie wpływa na wartość produktu.
Ten olej jest koloru brązowo-zielonego i zawiera substancje obce, dlatego, aby się ich pozbyć, substancja ponownie zostaje poddana szeregowi procesów, które wpływają na obniżenie jej wartości. Olej najpierw poddaje się procesowi rafinacji, gdzie parą wodną usuwa się z produktu tak zwane śluzy, w skład których wchodzą między innymi fosfolipidy, które są bezpowrotnie utracone.
Kolejny etap rafinacji to proces odkwaszania. Na tym etapie olej jest przemywany roztworami ługu sodowego, aby usunąć wolne kwasy tłuszczowe. Później następuje bielenie, gdzie olej rozgrzewany jest w temperaturze około 90° C, później używa się między innymi ziemi okrzemkowej, aby usunąć szare i zielone barwniki.
Jak wiadomo, proces bielenia jest bardzo szkodliwy dla składników produktu, ponieważ w procesie tym zachodzą bardzo niekorzystne przemiany NNKT, powstają tłuszcze trans, a także przemianie ulegają naturalne sterole. Następnym i ostatnim etapem, jest odwadnianie. Przeprowadza się go w temperaturze 240° Celsjusza, w tym procesie zostają usunięte z oleju wszystkie niepotrzebne substancje lotne.
Niestety, taka obróbka oleju lnianego powoduje bardzo negatywne skutki, które wpływają niekorzystnie na jego ogólną wartość.
Właściwości siemienia lnianego
O siemieniu lnianym i jego cennych właściwościach było głośno już w Babilonie ponad 3000 lat p.n.e. Siemię lniane jest bogatym źródłem witamin oraz minerałów, ponadto zawiera cenne białko oraz błonnik, którego w naszej diecie jest najczęściej za mało.
Ziarna lnu zawierają:
-
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3 oraz Omega-6. Ich odpowiedni poziom zapobiega nadciśnieniu tętniczemu, obniża poziom cholesterolu we krwi, a także reguluje pracę naszego układu sercowo-naczyniowego i układu nerwowego.
-
Witaminę E, która ma między innymi silny wpływ na naszą witalność, a także płodność. Ponadto jest silnym przeciwutleniaczem, który pomaga wymiatać wolne rodniki z naszego organizmu.
-
Witaminę K, która odpowiada między innymi za prawidłową krzepliwość krwi, a także zapobiega krwawieniom wewnętrznym.
-
Cynk, który dba o odpowiedni wygląd naszej skóry, włosów oraz paznokci.
-
Kwas foliowy, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania naszego układu nerwowego oraz krwiotwórczego, niezbędny jest również do rozwoju wszystkich komórek w naszym organizmie.
-
Żelazo, które jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszej naturalnej odporności, żelazo pomaga również walczyć z wolnymi rodnikami.
-
Magnez, który jest niezbędny do poprawnej pracy naszego układu nerwowego.
-
Wapń, którego odpowiednie stężenie powoduje, że mamy mocne kości, zęby, a także prawidłową krzepliwość krwi.
-
Potas, który jest niezbędny do prawidłowej pracy naszego serca, a także reguluje on pracę naszych mięśni.
-
Witaminę B1, która działa korzystnie na nerwy, przemienia cukier w energię, a także przyczynia się do poprawienia naszej koncentracji oraz sprawności umysłowej.
-
Witaminę B2, która odgrywa bardzo ważną rolę w procesach przemiany materii, a także jest niezbędna do tworzenia się czerwonych płytek krwi,
-
Witaminę B3, która jest niezbędna do prawidłowej pracy naszego mózgu oraz układu nerwowego, bierze ona udział również w syntezie hormonów płciowych.
-
Witaminę B6, która również dbają o pracę naszego układu nerwowego, a także ma wpływ na ciśnienie krwi, skurcze mięśni oraz pracę naszego serca.
-
Błonnik, który reguluję przemianę materii, zazwyczaj w naszej diecie jest jego deficyt, dlatego siemię lniane może być idealnym produktem, który uzupełnia jego niedobory.
-
Lignany, regulują gospodarkę hormonalną, pomagają wymiatać wolne rodniki z organizmu, a także zmniejszają ryzyko wystąpienia nowotworu hormonozależnych.
Fenomen kwasów wielonienasyconych oraz lignanów
Kwasy tłuszczowe Omega-3 oraz Omega-6 są bardzo ważne dla naszego organizmu, istotny jest nie tylko ich poziom, ale także to, z jakich źródeł je dostarczamy. Abyśmy mogli zachować zdrowie, należy dostarczać wraz z dietą NNKT z wszystkich grup. Niestety, w naszej diecie dominują w znacznym stopniu kwasy tłuszczowe Omega-6. W zależności od gatunku w siemieniu lnianym znajdziemy:
-
około <50% kwasów tłuszczowych Omega-3 (ALA)
-
około 15% kwasów tłuszczowych Omega-6 (LA)
-
około 17-19% kwasu oleinowego
-
oraz około 8-10% nasyconych kwasów tłuszczowych
Warto wzbogacić swoją dietę o siemię lniane czy olej lniany, gdyż dzięki obecności kwasów tłuszczowych Omega-3 obniża się poziom cholesterolu całkowitego we krwi, obniża się także frakcja LDL, tym samym zmniejszamy prawdopodobieństwo zachorowania na choroby układu sercowego.
Ponadto odpowiednia ilość kwasów Omega-3 zmniejsza stan zapalny, występujący w naszym organizmie, np.: w przypadku zapalenia stawów czy chorób autoimmunologicznych obecność kwasów Omega-3 przyczynia się do ich złagodzenia. Odpowiednie spożycie kwasów Omega-3 pozytywnie wpływa na naszą płodność oraz witalność.
Lignany to specyficzne fitoestrogeny, które mają bardzo silne działanie przeciwutleniające. Należą one do flawonoidów. W ziarnach lnu lignany chronią kwasy tłuszczowe Omega-3 przed szkodliwym działaniem, np.: światła czy powietrza.
Lignany wykazują szereg cennych właściwości, między innymi:
-
regulują pracę naszej gospodarki hormonalnej,
-
uzupełniają niedobór estrogenów, a także w razie potrzeby hamują ich nadmierną aktywność
-
stabilizują stosunek estrogenu do progesteronu, w ten sposób łagodzą objawy menopauzy, dzięki temu są również niezbędne w przypadku leczenia niepłodności,
-
minimalizują występowanie nowotworów hormonozależnych, między innymi: raka piersi, czy raka prostaty, choć nadal w tym temacie prowadzone są badania.
Siemię lniane jest jednym z najlepszych, a także najtańszym i przede wszystkim naturalnym źródłem lignanów, pozwalających na wzmocnienie ochrony naszego organizmu. Warto jednak dodać, że olej lniany jest bardzo ubogi w lignany, gdyż są one usuwane w procesie ekstrakcji. Natomiast niektórzy producenci dodają lignan do oleju lnianego, już po jego wytłoczeniu.
Siemię lniane kontra olej lniany
Oba te produkty są wartościowe. Natomiast nie są one sobie równe. Poniżej zestawienie tych dwóch produktów:
-
Siemię lniane zawiera sporo błonnika, w przeciwieństwie do oleju lnianego.
-
Siemię lniane zawiera witaminy oraz minerały, natomiast olej lniany jest w tym przypadku praktycznie jałowy, zawiera jedynie niewielką ilość wapnia i witaminy E.
-
Siemię lniane z racji obecności cennych witamin oraz minerałów pozytywnie działa na funkcjonowanie naszego całego organizmu.
-
Olej lniany zawiera więcej kwasów tłuszczowych Omega-3.
-
Siemię lniane jest bardzo tanie, w porównaniu do dość drogiego oleju lnianego.
-
Olej lniany ma krótki termin przydatności.
-
Olej lniany, a także siemię lniane należy odpowiednio przechowywać, ale przechowywanie oleju lnianego jest zdecydowanie bardziej wymagające.
-
Oleju lnianego nie wolno podgrzewać.
-
Oleju lnianego nie można narażać na działanie promieni słonecznych.
-
Siemienia lnianego można użyć w wielu wariacjach w kuchni.
-
Siemię lniane należy kupić w ziarnach i zmielić samemu, co kosztuje nasz nieco czasu.
Podsumowanie
Gdy zależy nam na wzbogaceniu naszej codziennej diety, warto wprowadzić do niej siemię lniane. Te małe ziarenka są produktem, który posiada atrakcyjną cenę. Są również ogólnodostępne i zapewniają naszemu organizmowi wiele cennych i wartościowych witamin oraz minerałów, dzięki którym nasz organizm funkcjonuje poprawnie.
Olej, w porównaniu z siemieniem lnianym, jest produktem, który zawiera jedynie śladowe ilości wapnia oraz witaminy E, jego cena jest dość wysoka, a przechowywanie wymagające. Dlatego też doceńmy siemię lniane, które spożywane systematycznie będzie wspomagać nasze zdrowie.
