Skręcenie stopy jest jedną z tych dotkliwych przypadłości, która zdarza się każdemu z nas. Wystarczy nieoczekiwana nierówność chodnika, potknięcie się lub upadek, aby złe ustawienie stopy na podłożu spowodowało charakterystyczne chrupnięcie w stawie skokowym i nagły dotkliwy ból uniemożliwiający dalsze chodzenie.
Zabezpieczenia przed niepożądanymi ruchami w stawach.
Przyczyną bólu jest zwykle nadwerężenie tzw. więzadeł. Stawy są ruchomymi przegubami poruszanymi przez mięśnie. Wszędzie tam, gdzie spotykające się ze sobą kości tworzą stawy, występują silne „nici" i „taśmy" kolagenowe tworzące więzadła i torebki stawowe. Rolą tych struktur jest ograniczenie ruchów kości poza konieczny fizjologiczny zakres. Bez tych zabezpieczeń ciało człowieka przypominałoby niestabilny gumowaty twór wyginający się we wszystkie strony.
Specyfika stawu skokowego
Staw skokowo-goleniowy nie lubi nadmiernego skręcania na boki - gdy ze znaczna siłą obciążamy stopę opartą na wewnętrznej lub zewnętrznej krawędzi. Staw ten łączący podudzie ze stopą należy bowiem do grupy tzw. stawów zawiasowych. Fizjologiczne ruchy to zgięcie i wyprost. Są one najbardziej eksponowane, gdy stajemy na palcach lub na piętach. Staw skokowo-goleniowy jest jednym z najciężej pracujących stawów naszego organizmu. Nawet nieznaczne zaburzenie stabilności stawu może się stać przyczyną dolegliwości przy chodzeniu.
Uraz stawu skokowego
Staw skokowy, prawidłowo zwany stawem skokowo-goleniowym ulega dość często urazom. Nagłe i silne oparcie się pięty zewnętrzną stroną o podłoże jest przyczyną najczęstszego urazu, z jakim spotykają się lekarze ortopedzi. Zwykle ma miejsce wówczas uszkodzenie więzadeł pobocznych: strzałkowo- skokowego przedniego i strzałkowo-piętowego. Więzadła stabilizujące ruchomość ten staw mają charakter taśm, a nie „sprężyn". Stanowią one dość sztywne ograniczniki maksymalnego zakresu ruchu. Przy stawaniu na bocznym lub przyśrodkowym brzegu stopy są słabo napięte. Jednak przy pogłębianiu ruchu w pewnej chwili napinają się gwałtownie i nie pozwalają się stopie „zwichnąć"! Wówczas dochodzi do kontuzji.
Objawy kontuzji stawu
Każde skręcenie kostki powoduje silny ból utrudniający chodzenie. Objawem uszkodzenia stawu jest obrzęk i ból nasilający się przy próbie wykonania ruchu. Dzieje się tak dlatego, że w uszkodzonej mechanicznie tkance pojawiają się tak zwane mediatory zapalenia - histamina, prostaglandyny itp. Podrażniają one receptory bólowe i wywołują obrzęk.
Naderwanie więzadeł?
Skręcenie stopy może niekiedy być źródłem poważnych problemów zdrowotnych. Na pytanie: Co nam się stało? - lekarz odpowie, że silny nacisk na źle ustawioną stopę spowodował przeciążenie więzadeł wchodzących w skład stawu. Naderwanie włókien tych więzadeł, a także przebiegających blisko drobnych naczyń krwionośnych powoduje ból, krwiak i ryzyko zmniejszenia stabilności stawu.
Następstwa skręcenia stopy- ból i obrzęk i …
Następstwem urazu jest ostry stan zapalny spowodowany pojawieniem się wspomnianych już substancji zwanych mediatorami zapalenia. W konsekwencji pojawia się długotrwały ból, obrzęk, nadmierne „ocieplenie" (stan zapalny) i zaczerwienienie urażonej okolicy. Uraz będący wykręceniem stawu poza bezpieczny zakres może spowodować, oprócz nadwerężenia więzadeł, uszkodzenie przyczepów mięśniowych, a także złamania kości.
Uszkodzenia stawu i kości wskutek urazu
Zwykle uszkodzeniu ulega okolica kostki bocznej podudzia. Uraz może spowodować nie tylko banalne przeciążenie więzadeł łączących kość strzałkową z kością skokową, ale w najgorszym razie nawet ciężkie uszkodzenia kości i głębokich struktur podudzia, wymagające leczenia operacyjnego. Zwykle bez przeprowadzenia badania ortopedycznego i wykonania zdjęć rentgenowskich trudno jest ocenić rozmiar uszkodzeń stawu.
Leczenie lekkich kontuzji stawu skokowego
Każdy z nas posiada zdolność do samoleczenia tego typu uszkodzeń. Jednak dojmujący ból stawu przy każdym ruchu i kłopotliwa opuchlizna zmusza nas zwykle do szybkiego farmakologicznego leczenia kontuzji. Przy lżejszych urazach, w których nie ma wskazań do unieruchomienia stawu a także w stanach po zdjęciu opatrunku lub gipsu warto stosować leki przeciwzapalne i przeciwobrzękowe. Pomogą one usunąć obrzęk, złagodzą ból i sprawią, że chodzenie stanie się łatwiejsze. Proces leczenia można również wspomóc zimnymi okładami (na przykład zastosować kawałki lodu owinięte w ręcznik) przez pierwsze trzy dni po urazie. Dobrze jest rownież trzymac noge powyżej poziomu serca (gdy siedzimy noga na stole, gdy spimy noga na poduszce).
Leczenie torebki stawu skokowego trwa 6-8 tygodni .
Stan zapalny w kontuzji stawu skokowego wygasza się jeszcze tradycyjnym unieruchomieniem stawu w opatrunku gipsowym. Często jednak wystarczy, aby pacjent korzystał z żelowego (lub pneumatycznego) stabilizatora stawu. Należy jednak odpowiednio ustawić stopę w takim opatrunku. Wówczas większość tego typu urazów może być skutecznie leczonych ambulatoryjnie.
Otarcie, stłuczenie, siniak i krwiak
Leczenie ciężkich kontuzji stawu skokowego
W przypadku ciężkiej kontuzji i wystąpienia po urazie dużego obrzęku wokół kostki trzeba zgłosić się do chirurga, który prawdopodobnie zaleci unieruchomienie stawu na parę tygodni przy pomocy gipsu lub tworzywa sztucznego. W takim zabezpieczeniu można chodzić. Mimo że jest ono niezbyt wygodne, likwiduje ból związany z urazem i gwarantuje szybki powrót do pełnej sprawności.
Czy przed skręceniem stopy można się zabezpieczyć?
W dużej mierze tak. Najprostszym zabezpieczeniem jest wygodne obuwie na stabilnej, płaskiej podeszwie. Dotyczy to przede wszystkim osób uprawiających sport i turystykę, wówczas bowiem istnieje duże zagrożenie kontuzją tego typu. Szczególną uwagę na profilaktykę skręceń stawu skokowego powinny zwrócić osoby, które już uległy takiemu wypadkowi.
Powikłania częstych kontuzji
Po kolejnym skręceniu staw skokowy staje się bardziej podatny na następne urazy. Częste "skręcanie kostek" niszczy staw, skazuje na nadmierną pracę więzadła i mięśnie stabilizujące. Może to prowadzić do niesymetrycznego obciążania ścięgna piętowego, zwanego ścięgnem Achillesa oraz do zmian zwyrodnieniowych zwanych achillodynią lub do zapalenia okolicznych tkanek otaczających ścięgno.
Profilaktyka
Dobrym zabezpieczeniem w takich wypadkach jest obuwie zaopatrzone w sztywną, sznurowana cholewkę oraz wyprofilowany miękki koreczek pod piętę. Wkładka taka, mająca wysokość pół centymetra, powinna podpierać zewnętrzną krawędź pięty. Zabezpieczenie to należy używać przez 3 miesiące po skręceniu stawu.
opracował mgr Edward Ozga-Michalski
Życie jest po to by z niego kożystać.