Anonim
OPINIE EKSPERTÓW
OPINIA INSTYTUTU ŻYWNO¦CI I ŻYWIENIA W SPRAWIE DIETY "OPTYMALNEJ"
Od co najmniej 30 lat lansowany jest w Polsce i w niektórych innych
krajach sposób żywienia charakteryzuj±cy się drastycznym ograniczeniem
spożycia węglowodanów przy spożyciu białek i tłuszczów w dowolnych
ilo¶ciach. Dieta taka polecana była pocz±tkowo w leczeniu otyło¶ci. W
miarę upływu czasu zakres wskazań uległ rozszerzeniu, a obecnie
przynajmniej w Polsce polecana jest ona jako jedyny zdrowy model
żywienia, wysoce przydatny w leczeniu licznych chorób o bardzo
zróżnicowanej etiologii. Dieta ta, zwana "optymaln±" upowszechniana jest
poprzez ksi±żki popularne, artykuły prasowe i reklamę. Zupełnie
wyj±tkowo natomiast była przedmiotem ocen naukowych.
W polskiej literaturze medycznej opublikowano na temat tej diety pracę
kliniczn± autorstwa M. Białkowskiej i wsp. pt.: "Comparative studies on
low-carbohydrate diet and 1000 kcal diet in the treatment of obesity"
(1). W pracy tej porównano skuteczno¶ć leczenia otyło¶ci diet±
niskowęglowodanow± 118 otyłych pacjentek z efektami leczenia 120
pacjentek diet± zbilansowan± (limitowana zawarto¶ć białek, tłuszczów i
węglowodanów) dostarczaj±c± w założeniach 1000 kcal dziennie. W
rzeczywisto¶ci spożycie energii ocenione na podstawie dziennych raportów
spożycia między 8 i 17 dniem leczenia wynosiło na diecie zbilansowanej
przeciętnie 1066 kcal, a na diecie niskowęglowodanowej 1237 kcal (tabl.
1). W efekcie redukcja masy ciała na obydwu dietach była jednakowa, a
zachowanie się cholesterolemii, glikemii, insulinemii i ketonurii
podobne. Podobieństwo zachowania się wskaĄników metabolicznych należy
tłumaczyć faktem, że redukcja spożycia energii na obydwu dietach była
podobna i podobny był też ubytek masy ciała. Również Yudkin wykazał, że
dieta niskowęglowodanowa stosowana przez kilkana¶cie dni jest w
rzeczywisto¶ci niskokaloryczna (2).
Należy podkre¶lić, że zapotrzebowanie energetyczne zdrowego mężczyzny w
wieku 20-60 lat wg norm żywienia szacowane jest na 2200-3600 kcal, w
zależno¶ci od wieku i aktywno¶ci fizycznej, a kobiety na 1700-2900 kcal.
Jest prawdopodobne, że przy drastycznym ograniczeniu produktów
węglowodanowych pacjent nie jest w stanie spożywać większych ilo¶ci
tłuszczów i produktów białkowych, jest to bowiem głęboko sprzeczne ze
zwyczajami żywieniowymi.
Mankamentem przytoczonej pracy był brak badania spożycia kalorii i
składników odżywczych po dłuższym stosowaniu diety, to jest po 6
miesi±cach. Taka informacja byłaby ważna dla oceny, jak długo pacjent
któremu nie zleca się ograniczania spożycia kalorii przestrzega w
rzeczywisto¶ci diety ubogo-energetycznej. "Dieta optymalna" polecana
jest przez jej autorów na całe życie, jako jedyny prawidłowy sposób
żywienia. Jest rzecz± nieprawdopodobn±, ażeby człowiek w normalnych
warunkach życia mógł przez długi okres czasu zaspokoić się
kaloryczno¶ci± dziennej racji pokarmowej około 1200 kcal, tj.
pokrywaj±c± zaledwie podstawow± przemianę materii.
Należy także zwrócić uwagę na znamienny fakt, że w naszych badaniach
¶rednie spożycie tłuszczu na diecie ubogowęglowodanowej wynosiło tylko
72,5 g dziennie. Jest to ilo¶ć nie większa niż spożycie na
pełnokalorycznej diecie zwyczajowej. Tak więc dieta ubogowęglowodanowa w
realizacji nie była żywieniem bogatotłuszczowym. To dodatkowo tłumaczy
brak hipelipemicznego efektu "diety optymalnej". Obserwacja ta dotyczy
jednak tylko pierwszych 2 tygodni stosowania diety.
Wychodz±c z założenia, że w długim okresie czasu pacjent na "diecie
optymalnej" nie będzie mógł zaspokoić się ilo¶ci± energii rzędu 1200
kcal należy przypuszczać, że stopniowo będzie on zwiększał spożycie,
utrzymuj±c przewagę tłuszczów i białek, przy zwiększaj±cej się
prawdopodobnie ilo¶ci także i węglowodanów. W ten sposób przejdzie na
miażdżycorodny sposób żywienia. Jednakże to przypuszczenie nie było
przedmiotem badań w ramach omawianej pracy.
Pod koniec lat siedemdziesi±tych dieta niskowęglowodanowa spotkała się z
zainteresowaniem niektórych profesorów medycyny w Polsce. Wykonana
została wówczas praca, której koszty zostały pokryte przez Ministerstwo
Zdrowia i Opieki Społecznej. Instytut Żywno¶ci i Żywienia nie występował
wówczas o finansowanie tej pracy, został jednak zobowi±zany do formalnej
koordynacji badań przez Ministerstwo. Badania zostały przeprowadzone w
Akademii Medycznej w Łodzi. Planowano obj±ć nimi 200 pacjentów. Z powodu
obiektywnych trudno¶ci dietę o obniżonej zawarto¶ci węglowodanów udało
się zastosować tylko u 13. Obniżenie spożycia węglowodanów było znacz±ce
(około 50%). Obniżyło się jednak także spożycie kalorii, nie zwiększyło
się natomiast spożycie tłuszczów i białek. Wyników nie opracowano
statystycznie z powodu zbyt małej liczby zbadanych osób.
Autorzy wyci±gnęli następuj±ce wnioski:
"Dieta niskowęglowodanowa, choć pozornie odbiega od ogólnie przyjętego
sposobu żywienia, pokrywa w znacznym stopniu zapotrzebowanie organizmu
na składniki odżywcze, mimo spontanicznego niskiego spożycia energii,
sprzyjaj±cego utracie ciężaru ciała;
Wykonane badania laboratoryjne nie pozwalaj± stwierdzić, że stosowanie
diety, a przede wszystkim dieta niskowęglowodanowa, wywieraj±
niekorzystny wpływ na ustrój człowieka ... Nie zaobserwowano jednak
również i zmian korzystnych dla ustroju.... Może to być zwi±zane ze
zbyt mał± liczebno¶ci± poszczególnych grup i z za mał± liczb±
obserwacji u poszczególnych badanych".
Instytut Żywno¶ci i Żywienia nie posiada informacji o ogłoszeniu tej
pracy drukiem.
W USA dieta o identycznych założeniach jest propagowana przez dr
Atkinsa, który przed laty wydał ksi±żkę pt.: "Doctor Atkin`s Diet
Revolution", a w ostatnich latach "Doctor Atkin`s New Diet Revolution".
Krytyka pogl±dów doktora Atkinsa ukazała się ostatnio w artykule Marvina
Mosera pt.: "High fat, low fat - which is it?" (3). Autor artykułu
ocenia krytycznie stosowanie diety niskowęglowodanowej, wskazuj±c na
brak publikacji naukowych potwierdzaj±cych jej zasadno¶ć. W artykule tym
podano, że dr Atkins przyznał, iż nigdy nie przeprowadził
długoterminowych badań nad skutkami zalecanej przez siebie diety.
Należy podkre¶lić, że także w Polsce zwolennicy diety
niskowęglowodanowej nie opublikowali długoterminowej oceny klinicznej
skutków zalecanego przez siebie sposobu żywienia. W ksi±żce
J.Kwa¶niewskiego i M.Chylińskiego pt.: "Dieta optymalna" (4) podane jest
następuj±ce uzasadnienie teoretyczne celowo¶ci takiego sposobu żywienia.
"Marsz na azymut.
Pytanie: - Twierdzi pan, że wiedza jest Ąródłem życia doskonałego,
jednak staje się ona udziałem tylko tych, którzy maj± zdrow± czynno¶ć
mózgu. Nikt, kto nie żywi się w sposób optymalny, nie posi±dzie wiedzy,
zatem jego życie jest chaotyczne, przypadkowe i bezsensowne. Nikt nie
potrafi zatrzymać błędnego koła, które toczy się od paru tysięcy lat?
OdpowiedĄ: - Rodzajowi ludzkiemu potrzebna jest wiedza, prawda i
m±dro¶ć. Większo¶ć ludzi, nawet tych najbardziej ¶wiatłych, nie domy¶la
się, iż istnieje wzorzec żywienia, przy którym czynno¶ć mózgu jest
prawidłowa, to znaczy człowiek przestaje mieć wiarę i pogl±dy, tylko
kieruje się wiedz±. Nie używa słów "my¶lę", "s±dzę", "uważam", "wydaje
mi się", tylko mówi po prostu: "wiem". Tak zwany grzech pierworodny
zabrał rozum wszystkim ludziom, wyj±tków prawie nie było. Ludzkie życie
uległo skróceniu, nast±piły patologiczne zmiany w budowie ciała,
pojawiły się zaburzenia czynno¶ci mózgu, a ludzie nie potrafi± odróżnić
dobra od zła. Żeby to odróżnić trzeba wiedzieć, że istnieje wzorzec
żywienia, który daje zdrow± czynno¶ć mózgu i trzeba ten wzorzec
zastosować.
Pytanie: - Zatem patologiczne zmiany, o których pan mówi s± odwracalne,
ludzi można jeszcze zamienić w gatunek rozumny?
OdpowiedĄ: - Tak, ponieważ grzech pierworodny nie spowodował zbyt dużych
zmian w ludzkich genach. Nadal plany budowy człowieka zakodowane w
genach niewiele się różni± od planów genetycznych naszych pierwszych
rodziców. Grzech pierworodny polegał na zaprzestaniu przestrzegania
zasad odżywiania (podanych człowiekowi przez bogów), na czele z tym
nieszczęsnym jabłkiem - symbolem najbardziej szkodliwej dla człowieka
żywno¶ci, dobranym precyzyjnie, na podstawie wiedzy ¶cisłej, dla ludzi
współczesnych niedostępnej. A przecież odżywianie możemy zmienić w ci±gu
jednego dnia. Rozwój nauk podstawowych obecnie umożliwia odtworzenie
modelu żywienia ustalonego przez bogów dla ludzi, umożliwia
natychmiastowe wył±czenie ze spożycia produktów zabronionych przez
bogów. Opracowane przeze mnie żywienie optymalne jest sposobem
odżywiania przeznaczonym przez bogów dla ludzi".
Przytoczona argumentacja jest całkowicie nieprzekonywuj±ca.
Na szczególne podkre¶lenie zasługuje, że grupy ekspertów powoływane co
jaki¶ czas przez różne krajowe i międzynarodowe organizacje s± zgodne co
do tego, że prawidłowe żywienie powinno być zbilansowane pod względem
zawarto¶ci białek, tłuszczów i węglowodanów (5,6). Białka powinny
dostarczać 10-20% energii, tłuszcze ogółem w granicach 15-35%, a
węglowodany 50-60%. W niektórych opracowaniach dopuszcza się nawet
większ± ilo¶ć węglowodanów. Istnieje także powszechna zgodno¶ć opinii,
że nasycone kwasy tłuszczowe nie powinny dostarczać więcej niż 10%
energii, a spożycie cholesterolu nie powinno być większe niż 300
mg/dziennie. Te opinie poparte s± trudn± do policzenia liczb± prac
epidemiologicznych, do¶wiadczalnych i klinicznych, wskazuj±cych, że duże
spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, a małe produktów
węglowodanowych jest przyczyn± pandemii chorób powodowanych miażdżyc± w
krajach zachodnich. Warunkiem opanowania tej pandemii jest ograniczanie
spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych (głównie tłuszcze zwierzęce) i
cholesterolu, oraz duże spożycie produktów dostarczaj±cych witamin
antyoksydacyjnych, flawonoidów i błonnika (warzywa, owoce, produkty
zbożowe). Warto podkre¶lić, że w Polsce w latach 1989-2000, gdy
zmniejszyło się spożycie tłuszczów zwierzęcych, tłustego mleka i
wołowiny, a zwiększyło tłuszczów ro¶linnych, owoców i drobiu, nast±pił
ponad 30% spadek umieralno¶ci na choroby układu kr±żenia (7).
Ocena jadłospisów proponowanych w ksi±żce "Dieta optymalna",
przedstawiona przez dr L. Ostrowsk± i J. Karczewskiego na IV ZjeĄdzie
Polskiego Naukowego Towarzystwa Otyło¶ci i Przemiany Materii w Krakowie
w dniach 8-10 listopada 2002r. wykazała, że "Dzienne racje pokarmowe
zawierały wielokrotnie przekroczone normy na cholesterol pokarmowy.
Stwierdzono bardzo nisk± zawarto¶ć błonnika pokarmowego... Stwierdzono
bardzo wysok± zawarto¶ć retinolu ... i bardzo nisk± zawarto¶ć witaminy
C. Poza tym dzienne racje pokarmowe zawierały duże ilo¶ci sodu ...,
fosforu ... i przekroczon± normę na żelazo. Obserwowano znaczne
niedobory potasu ..., wapnia ..., magnezu ... i miedzi. ...
Stosowanie diety tłuszczowej w dłuższym okresie może powodować
zakwaszenie ustroju (bardzo duża podaż produktów mięsnych), zaburzać
endogenn± produkcję cholesterolu (ze względu na bardzo duż± podaż
cholesterolu egzogennego). Jest to dieta ubogobłonnikowa, co może
sprzyjać zaparciom. Nadmiar dostarczanego retinolu i żelaza może
kumulować się w komórce w±trobowej i j± uszkadzać. Dieta wymaga
suplementacji witaminy C, potasu, wapnia, magnezu i miedzi. Aby polecić
ten model żywienia w leczeniu otyło¶ci niezbędne byłyby badania
populacji otyłych stosuj±cych dietę tłuszczow±" (8).
W podsumowaniu Instytut ocenia, że "dieta optymalna" jest
niskokaloryczn± diet± o nieprawidłowym stosunku składników odżywczych,
cech**±c± się niedoborami niektórych ważnych składników. Jest skuteczna
w terapii odchudzaj±cej podobnie jak inne diety niskokaloryczne.
Polecana jako prawidłowy sposób żywienia dla ludzi zdrowych, a stosowana
przez długie okresy czasu, może okazać się miażdżycorodna.
prof. dr hab. n. med. Wiktor B.Szostak prof. dr hab. n. med. Jan
Dzieniszewski doc.dr hab. n. med. Mirosław Jarosz
Kierownik Zakładu Żywienia Klinicznego Instytutu Żywno¶ci i
Żywienia Przewodnicz±cy Rady Naukowej Instytutu Żywno¶ci i
Żywienia Kierownik Instytutu Żywno¶ci i Żywienia
Pi¶miennictwo:
Białkowska M. i wsp.: Comparative studies on low-carbohydrate diet and
1000 kcal diet in the treatment of obesity. Mat. Med. Pol. 1977,
3(32), 244-251
Yutkin J.: The low carbohydrate diet in the treatment of obesity.
Postgr. Med. 1972,51,151
Moser M.: High fat, low fat - which is it? J. Clin. Hypertens 2002,
4/5, 322-324
Kwa¶niewski J., Chyliński M.: Dieta optymalna.
Food, nutrition and cardiovascular disease prevention in the European
region: challenges for the new millenium. European Heart Network.
Brussels, 2002
Diet, nutrition and prevention of chronic diseases. WHO Geneva 1990.
Techn. Rep. 797
Sekuła W., Szostak W.B., Figurska K.: Food consumption in Poland in
1989-2000 and cardiovascular mortality. W: Atherosclerosis: risk
factors, diagnosis, and treatment. Monduzzi Editore, Salzburg 2002
Ostrowska L., Karczewski J.: Czy dieta tłuszczowa Kwa¶niewskiego może
być zalecana w leczeniu otyło¶ci? Ocena składu diety. Medycyna
Metaboliczna, 2002,6,69
Tabela 1. Rzeczywiste dzienne spożycie poszczególnych składników
pokarmowych w porównywanych dietach w okresie od 8 do 17 dnia leczenia
Dieta nisko-kaloryczna zbilansowana
n=30Dieta niskowęglo-wodanowa
n=51Statystyczna znamienno¶ć różnic
Kaloriex10661237p<0,05
SD253386
Węglowodany (g)x112,574,6p<0,001
SD41,130,7
Białka ogółem (g)x54,970,5p<0,005
SD15,323,5
Białka zwierzęce (g)x45,964,0p<0,001
SD15,223,6
Tłuszcze (g)x43,072,5p<0,001
SD12,830,3
Cholesterol (mg)x311,4537,7p<0,001
SD108,4198,8
MAM ZASZCZYT ZAPROSIĆ NA PROGRAM PROFILAKTYKI ZDROWIA
Klinika Zdrowego Człowieka
w programie wykłady na temat :
WYKORZYSTYWANIE ANALIZY PIERWIASTKOWEJ TKANKI WŁOSA ORAZ NATURALNYCH SUPLEMENTÓW WITAMINOWO-MINERALNYCH W PROFILAKTYCE ZDROWIA-PRELEGENCI
LEKARZE-SPECJALIŚCI "BIOMOL"
w dniu 2 czerwca 2004 /środa/ godz 19 Kraków ul Westerplatte 18/I piętro/
wstep bezpłatny
Zaprasza Krzysztof Błaszczyński tel 417-19-80
Witam Cię bardzo serdecznieMiło mi będzie, jeśli odwiedzisz moją stronę w VEBSO.
Życzę Ci nezapomnianych wrażeń.Odnajdż tam, to czego szukasz.Polecam Nutrilite
.SCZEGÓLNIE WITAM WSZYSTKICH KULTURYSTÓW I SPORTOWCÓW
I ŻYCZĘ IM SUKCESÓW w myśl dewizy "ZDROWIE I SPRAWNOŚĆ"
Krzysztof Błaszczyński
Możesz tam wybierać z bogatej oferty wysokiej jakości produktów
oszczędzając czas i pieniądze
.MIŁOŚNIKOM ZDROWEJ FORMY i optymalnej formy zywienia
POLECAM SKLEP Vita-ler i produkty NUTRILITE
.ZOSTAW PROSZĘ SWOJE UWAGI WYSYŁAJĄĆ MAIL LUB NOTATKĘKrzysztof Błaszczyński
www.vebso.pl
po stronie gość należy wpisać w wierszu nazwisko swoje imię lub pseudo
a w wierszu użytkownik nr 8362947
Krzysztof Piekarz
