Poso
Medycyna sportowa zajmuje się prawie każdym zaburzeniem stanu zdrowia, w tym schorzeniami, jakie mogą powstać przy uprawianiu sportu, a zwłaszcza podczas zawodów, począwszy od popularnych meczów piłkarskich do mniej popularnych dyscyplin, takich jak golf.
Większość z tych niedomagań to drobne kontuzje, takie jak naciągnięcia mięśni czy zwichnięcia często spotykane w codziennej - praktyce lekarskiej. Nie zdarzają się one tylko w sporcie, również można ich doznać przy pracy w ogrodzie, czy podczas upadku na oblodzonym chodniku.
Medycyna sportowa zajmuje się prawie każdym zaburzeniem stanu zdrowia, w tym schorzeniami, jakie mogą powstać przy uprawianiu sportu, a zwłaszcza podczas zawodów, począwszy od popularnych meczów piłkarskich do mniej popularnych dyscyplin, takich jak golf.
Większość z tych niedomagań to drobne kontuzje, takie jak naciągnięcia mięśni czy zwichnięcia często spotykane w codziennej - praktyce lekarskiej. Nie zdarzają się one tylko w sporcie, również można ich doznać przy pracy w ogrodzie, czy podczas upadku na oblodzonym chodniku.
Sportowiec pacjentem
Jest to szczególny rodzaj pacjenta, który, powoduje, że medycyna sportowa różni się od innych gałęzi medycyny. Sportowcy, zarówno amatorzy jak i zawodowcy, są zwykle fanatykami tego, co robią. Bywają, więc bardzo niezadowoleni i niecierpliwi, gdy każe im się, wypoczywać z powodu odniesionych kontuzji. Jeśli kontuzja lub choroba dotknie znanego, zawodnika, starającego się uzyskać jeszcze lepsze wyniki, zaczynają odgrywać rolę także względy finansowe i prestiżowe.
W rezultacie pacjent często nie przestrzega zaleceń lekarza. Najczęstsza porada przy drobnych urazach sprowadza się do stwierdzenia: Oszczędzaj tę część ciała. Nie wykonuj żadnych intensywnych ćwiczeń przez kilka ty godni". Na ogół zawodnik zbyt szybko powraca do treningów, co tylko pogarsza kontuzję, czyniąc ją jeszcze groźniejszą. Dlatego ponownie musi on skorzystać z porady lekarza. Tak, więc ogromną rolę w leczeniu sportowców odgrywa, poza opieką medyczną, także ich nastawienie psychiczne.
Najczęściej narażone
Przy tak wielu dyscyplinach sportu uprawianych na różnych poziomach pewne części ciała są częściej narażone na urazy niż inne. Pierwsze miejsce na tej liście zajmują kolana Kokoto 24% wszystkich kontuzji), następne - łydki i pięty (łącznie ze ścięgnem Achillesa) -14%. Procentowy udział urazów innych części ciała to: 13% - łokcie, 10% - golenie, 9% -barki, 9% - biodra i uda, 7% - głowa i twarz, 5% - kostki i stopy, 4% - nadgarstki i dłonie, 4% - brzuch i 1% - pachwiny.
Strój i wyposażenie
Profilaktyka to główne zadanie medycyny. Medycyna sportowa nie jest tu wyjątkiem. Wiele osób nabawiło się urazów lub innych schorzeń, gdy uprawiając różne dyscypliny sportu nie używali odpowiedniego sprzętu lub byli niewłaściwie ubrani. Dotyczy to np. obuwia, przeznaczonego specjalnie do danej dyscypliny sportu, nie uwierającego i chroniącego stopy przed pęcherzami. W takich sportach jak łyżwiarstwo, buty muszą zapewniać także odpowiednią ochronę kostkom. U biegaczy podeszwy stóp muszą amortyzować uderzenia, które mogłyby powodować wstrząsy kręgosłupa. W niektórych dyscyplinach reguły gry wymagają od zawodników noszenia ochronnego stroju i odpowiedniego sprzętu. Np. w boksie amatorskim wymagany jest kask ochronny.
Ochraniacz zębów i dziąseł oraz rękawice. Podobnie jak getry u piłkarzy, kaski u graczy w rugby i kolarzy lub kamizelki ratunkowe u zawodników uprawiających sporty wodne.
Trening i rozgrzewka
Wiele drobnych dolegliwości związanych z uprawianiem sportu pojawia się na początku i końcu sezonu. Przyczyna nie tkwi tylko w tym, że szczyt formy osiąga się w środku sezonu. Równie wielką rolę w bezpiecznym uprawianiu sportu odgrywają - doświadczenie i zdolność koncentracji. U sportowca rozpoczynającego wstępne treningi przed sezonem albo kończącego długi, wyczerpujący sezon, zdolność koncentracji jest niewielka.
Przed rozpoczęciem zawodów sportowcy powinni przeprowadzić rozgrzewkę. Te ćwiczenia pozwolą rozluźnić zesztywniale mięśnie i stawy, przyspieszyć czynność serca i krążenie krwi oraz skupić się na koordynacji ruchów ciała. Rozgrzewka obejmuje rozciąganie i wyginanie różnych mięśni oraz stawów we wszystkich kończynach, a także tułowiu.
Rodzaje urazów
Istnieje wiele metod klasyfikacji dyscyplin sportowych oraz związanych z nimi problemów zdrowotnych. Niektóre typy schorzeń wiążą się ze „zużyciem" poszczególnych części ciała, które podobnie jak części maszyn, mogą pracować ciężko i być nadwyrężane przez lata. Prowadzi to do powstania takich schorzeń jak zapalenie stawów, które zwykle pojawia się w starszym wieku.
Sport i aktywność ruchową można podzielić na dwie grupy. Pierwsza związana jest z czynnościami stale powtarzanymi, jak bieganie, pływanie, jazda na rowerze, czy wiosłowanie.
Przy uprawianiu tych dyscyplin pojawiają się problemy zdrowotne „wewnętrzne", pogłębiające się w związku ze stale powtarzanymi ruchami i nadmiernym zmęczeniem (np. łokieć tenisisty). Druga grupa obejmuje dyscypliny, w których ruchy są zmienne, jak w piłce nożnej, rugby, hokeju, golfie czy koszykówce. W nich urazy następują na skutek bezpośredniego kontaktu z innym graczem lub sprzętem. W praktyce medycyna sportowa koncentruje się głównie na mięśniach, kościach i stawach. Wiele chorób związanych ze sportem dotyczy uszkodzeń tkanek miękkich, jak naciągnięcia, nadwyrężenia. zranienia i stłuczenia. Wiele z nich goi się samoczynnie bez interwencji lekarza.
Mięśnie
W naciągniętym mięśniu część drobnych włókien mięśniowych ulega skręceniu lub zerwaniu. Przyczyną tego są zwykle gwałtowne i niespodziewane ruchy. Ich „ofiarami" są często mięśnie uda, gdy gracze próbują odbić się od ziemi lub skręcić zbyt gwałtownie.
Uszkodzone mięśnie kurczą się i obrzmiewają wskutek krwawienia wewnętrznego. Są obolałe i nie pracują prawidłowo. Wówczas bandażuje się lub usztywnia uszkodzoną część ciała, co ochrania bolące mięśnie. Należy umożliwić im odpoczynek do czasu całkowitego wyleczenia.
Przy zerwaniu mięśnia uszkodzeniu ulega znaczna liczba jego włókien, przy czym mięsień zwija się. Jest to poważny stan, wymagający hospitalizacji.
Ścięgna
Mięsień przyczepiony jest do kości za pomocą stożkowatych ścięgien, znajdujących się na obu jego końcach. Są one także narażone na urazy. Długie ścięgna nadgarstka i palców są szczególnie narażone na uszkodzenie, podobnie jak ścięgna podkolanowe, głównie ścięgna dołów podkolanowych. Ścięgnem, często ulegającym uszkodzeniu jest ścięgno Achillesa, przytwierdzające mięśnie łydki (mięsień brzuchaty łydki) do kości piętowej.
Stawy
W typowym stawie kości utrzymywane są na miejscu za pomocą podobnych do rzemieni więzadeł. Normalnie więzadła uniemożliwiają nadmierny ruch kości w stawie. Do skręcenia dochodzi przy gwałtownym szarpnięciu, powodującym nadmierne pociągnięcie w stawie i skręcenie stabilizujących więzadeł. Okolica stawu jest obrzękła, a każdy ruch w nim nasila ból. W lżejszych przypadkach odpoczynek i bandaż ochronny wystarczą. W poważnych przypadkach dochodzi do wewnętrznego krwawienia i trwałego uszkodzenia tkanek w obrębie stawu, wówczas pacjent musi być leczony w szpitalu.
Zwichnięcie
Do przemieszczenia, czyli zwichnięcia dochodzi wtedy, gdy końce kości, znajdujące się normalnie obok siebie odsuwają się. Przykładowo w stawie barkowym głowa kości ramiennej wysuwa się z zagłębienia w łopatce, z panewki stawowej. Prowadzi to do rozerwania więzadeł i torebki stawowej wokół stawu, powodując silny ból i uszkodzenia wewnętrzne mięśni, nerwów i naczyń krwionośnych.
Staw barkowy jest szczególnie narażony na ten typ urazu ze względu na ogromną ruchomość stawu związaną z obecnością płytkiej panewki, po której głowa kości ramiennej może się łatwo ślizgać. Zwichnięcie stawu musi być natychmiast leczone, a staw systematycznie kontrolowany, aby stwierdzić czy nie doszło do jego trwałego uszkodzenia.
Kolana
Kolano jest największym pojedynczym stawem o ograniczonym zakresie ruchów (zgięcie w tył i wyprost). W odróżnieniu od innych stawów ma ono także, oprócz normalnych gładkich chrząstek pokrywających końce kości, tworzących staw, „pływające" wewnątrz księżycowate dyskoidalne chrząstki (łąkotki). Umiejscowione są one pomiędzy końcem kości udowej a piszczelowej.
Jeśli ktoś próbuje ostro skręcić lub obrócić kolano, łąkotki zostają zmiażdżone lub skręcone. Mogą także ulec degeneracji (zanikowi) po wielu latach wskutek ciężkiej pracy lub wielokrotnych, drobnych urazów. Niekiedy leczeniem jest usunięcie jednej lub obu łąko tek. Gdyż kolana mogą bez nich pracować.
Duże stawy, takie jak kolanowe, można oglądać za pomocą artroskopu. Jest to nowoczesne urządzenie skopowe, wprowadzane poprzez małe nacięcie skóry i przesuwane pomiędzy mięśniami, ścięgnami i więzadłami. Dotychczas stosowane, tradycyjne metody badania powodowały uszkodzenia, gdyż wymagały wykonania znacznie większego nacięcia w stawie.
Zapalenie kaletek maziowych i ścięgien
W różnych miejscach ciała jedne części systematycznie poruszają się względem drugich. Np. ścięgna ocierające się o przyległe do nich kości. Kaletka to miękka poduszeczka tkankowa leżąca pomiędzy tymi częściami, wyściełająca i nawilżająca powierzchnie stawowe (wnętrze stawu. Niekiedy urazy lub nadwerężanie powodują obrzęk lub rozerwanie kaletki - ten stan nosi nazwę zapalenia (uszkodzenia) kaletki maziowej, powodującego ból przy poruszaniu. Często stan zapalny pojawia się w kaletce tuż powyżej rzepki u gospodyń, domowych, choć zdarza się także u sportowców. Zapalenie ścięgien powoduje obrzęk i stan zapalny w obrębie ścięgien, często po niewielkim zerwaniu lub nie wyleczonym urazie. Zdarza się najczęściej w obrębie pięt. barków i łokci. W przypadku łokci, jeśli dotyczy wewnętrznej części stawu, ten stan zwany jest łokciem golfisty, natomiast przy zewnętrznej części, często połączony z zapaleniem kaletek maziowych, jest to słynny łokieć tenisisty.
Kości
Kości ulegają złamaniom, jest ich wiele typów. W przypadkach złamań prostych kość ulega przerwaniu, a otaczające ją mięśnie i inne tkanki pozostają niemal nietknięte. W złamaniu złożonym, skomplikowanym następuje uszkodzenie otaczających tkanek oraz skóry (złamanie otwarte). Częściowe pęknięcie kości nosi nazwę złamania niekompletnego, natomiast w złamaniu kompletnym, całkowitym dwa złamane końce kości rozdzielają się.
Pewien typ złamań występuje przeważnie u chodziarzy i biegaczy. Dotyczy kości głównej się części stopy, czyli śródstopia. Złamanie na początku może być niezauważone, ale biegacz czuje ból wokół podstawy palucha (dużego palca stopy), nasilający się podczas ruchu. Kości i ścięgna ręki mogą ulec uszkodzeniu w czasie wspinaczki, boksowania, czy gry w koszykówkę.
Aby przekonać się, czy kość została złamana, należy wykonać prześwietlenie (Rtg). Nawet niewielkim złamaniem musi zająć się lekarz. Jeśli bowiem odłamy kości nie zostaną odpowiednio złożone, mogą wówczas zrosnąć się nieprawidłowo, powodując stały ból i zniekształcenie.
Czaszka jest zbudowana z kości i, podobnie jak inne kości, może ulec złamaniu lub zmiażdżeniu pod wpływem silnego uderzenia, co może być powodem poważnego uszkodzenia mózgu. Uderzenie w głowę jest możliwe w prawie każdej dyscyplinie sportu, dlatego każdy, kto nawet na krótko stracił przytomność, powinien jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Skutki urazu, takie jak krwawienie wewnątrz-czaszkowe, mogą być nieodczuwalne przez wiele godzin, a nawet dni, gdy tymczasem mózg ulega trwałemu uszkodzeniu. Przezroczysty płyn wypływający z ucha jest kolejnym, bardzo groźnym objawem, świadczącym o wypływie płynu mózgowo-rdzeniowego.
Wrócić na zawody
Sportowiec, który uległ kontuzji w czasie zawodów, zazwyczaj nadal bardzo chce brać w nich udział. Wiąże się z tym duże ryzyko. Kontynuowanie występu może pogłębić uraz, zwłaszcza, jeśli do uśmierzenia bólu użyto okładów z lodu lub środków przeciwbólowych. Ból to ostrzeżenie, że coś nie jest w porządku, a jeśli się go zmniejszy, chory pogarsza swój stan, tłumiąc objawy choroby.
Osoba, która „nosi" nie wyleczony uraz zmniejsza szansę jego wyleczenia i dodatkowo naraża się na następną kontuzję.
Wczesna diagnoza
Niezwykle ważne, nie tylko w medycynie sportowej jest wczesne rozpoznanie schorzenia oraz właściwe jego leczenie. Sportowiec podczas upadku lub uderzenia o coś, może doznać bardzo poważnej kontuzji. Konieczna jest wtedy natychmiastowa pomoc, w tym ustalenie rozmiarów urazu, zanim pacjent zostanie odwieziony do szpitala. Łatwiej tego dokona specjalista, który potrafi wstępnie ustalić czy jest to zwichnięcie, zerwanie czy złamanie, zanim pojawi się siniak, obrzęk i sztywność, co zamaże obraz choroby.
W przypadkach złamań kręgosłupa, biodra lub nogi, kontuzja może się pogłębić, a nawet spowodować porażenie, jeśli udzielający pomocy nie ma odpowiedniego przygotowania. Dlatego większość klubów sportowych na świecie zatrudnia własnych lekarzy oraz uczy personel udzielania pierwszej pomocy, a na zawodach czuwa nad bezpieczeństwem karetka pogotowia.
Leczenie
Po postawieniu diagnozy lekarz podejmuje leczenie. Często zaleca odpoczynek, opatrunki lub założenie szyn usztywniających, a także stosowanie leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i innych, co zmniejsza dolegliwości i przyspiesza gojenie. Dodatkowo zalecana jest fizykoterapia - nagrzewanie, masaże oraz specjalne ćwiczenia, przywracające pełną sprawność mięśni i stawów.
Medycyna sportowa staje się coraz bardziej wyspecjalizowana, wymaga najnowocześniejszego sprzętu, a zatem i zwiększenia nakładów finansowych. Rekreacja służy poprawieniu naszego zdrowia i sprawności fizycznej oraz samopoczucia. Zdarzają się jednak i tu wypadki * lub urazy.
Aby ograniczyć występowanie urazów i ich skutki, należy dbać o bezpieczeństwo, prawidłowy przebieg treningu i profilaktykę oraz szybką, fachową opiekę podczas leczenia i rehabilitacji. Jak mówi porzekadło - Sport dla wszystkich, urazy dla nielicznych.
źródło: "Świat Wiedzy" - Ciało człowieka 9
Większość z tych niedomagań to drobne kontuzje, takie jak naciągnięcia mięśni czy zwichnięcia często spotykane w codziennej - praktyce lekarskiej. Nie zdarzają się one tylko w sporcie, również można ich doznać przy pracy w ogrodzie, czy podczas upadku na oblodzonym chodniku.
Medycyna sportowa zajmuje się prawie każdym zaburzeniem stanu zdrowia, w tym schorzeniami, jakie mogą powstać przy uprawianiu sportu, a zwłaszcza podczas zawodów, począwszy od popularnych meczów piłkarskich do mniej popularnych dyscyplin, takich jak golf.
Większość z tych niedomagań to drobne kontuzje, takie jak naciągnięcia mięśni czy zwichnięcia często spotykane w codziennej - praktyce lekarskiej. Nie zdarzają się one tylko w sporcie, również można ich doznać przy pracy w ogrodzie, czy podczas upadku na oblodzonym chodniku.
Sportowiec pacjentem
Jest to szczególny rodzaj pacjenta, który, powoduje, że medycyna sportowa różni się od innych gałęzi medycyny. Sportowcy, zarówno amatorzy jak i zawodowcy, są zwykle fanatykami tego, co robią. Bywają, więc bardzo niezadowoleni i niecierpliwi, gdy każe im się, wypoczywać z powodu odniesionych kontuzji. Jeśli kontuzja lub choroba dotknie znanego, zawodnika, starającego się uzyskać jeszcze lepsze wyniki, zaczynają odgrywać rolę także względy finansowe i prestiżowe.
W rezultacie pacjent często nie przestrzega zaleceń lekarza. Najczęstsza porada przy drobnych urazach sprowadza się do stwierdzenia: Oszczędzaj tę część ciała. Nie wykonuj żadnych intensywnych ćwiczeń przez kilka ty godni". Na ogół zawodnik zbyt szybko powraca do treningów, co tylko pogarsza kontuzję, czyniąc ją jeszcze groźniejszą. Dlatego ponownie musi on skorzystać z porady lekarza. Tak, więc ogromną rolę w leczeniu sportowców odgrywa, poza opieką medyczną, także ich nastawienie psychiczne.
Najczęściej narażone
Przy tak wielu dyscyplinach sportu uprawianych na różnych poziomach pewne części ciała są częściej narażone na urazy niż inne. Pierwsze miejsce na tej liście zajmują kolana Kokoto 24% wszystkich kontuzji), następne - łydki i pięty (łącznie ze ścięgnem Achillesa) -14%. Procentowy udział urazów innych części ciała to: 13% - łokcie, 10% - golenie, 9% -barki, 9% - biodra i uda, 7% - głowa i twarz, 5% - kostki i stopy, 4% - nadgarstki i dłonie, 4% - brzuch i 1% - pachwiny.
Strój i wyposażenie
Profilaktyka to główne zadanie medycyny. Medycyna sportowa nie jest tu wyjątkiem. Wiele osób nabawiło się urazów lub innych schorzeń, gdy uprawiając różne dyscypliny sportu nie używali odpowiedniego sprzętu lub byli niewłaściwie ubrani. Dotyczy to np. obuwia, przeznaczonego specjalnie do danej dyscypliny sportu, nie uwierającego i chroniącego stopy przed pęcherzami. W takich sportach jak łyżwiarstwo, buty muszą zapewniać także odpowiednią ochronę kostkom. U biegaczy podeszwy stóp muszą amortyzować uderzenia, które mogłyby powodować wstrząsy kręgosłupa. W niektórych dyscyplinach reguły gry wymagają od zawodników noszenia ochronnego stroju i odpowiedniego sprzętu. Np. w boksie amatorskim wymagany jest kask ochronny.
Ochraniacz zębów i dziąseł oraz rękawice. Podobnie jak getry u piłkarzy, kaski u graczy w rugby i kolarzy lub kamizelki ratunkowe u zawodników uprawiających sporty wodne.
Trening i rozgrzewka
Wiele drobnych dolegliwości związanych z uprawianiem sportu pojawia się na początku i końcu sezonu. Przyczyna nie tkwi tylko w tym, że szczyt formy osiąga się w środku sezonu. Równie wielką rolę w bezpiecznym uprawianiu sportu odgrywają - doświadczenie i zdolność koncentracji. U sportowca rozpoczynającego wstępne treningi przed sezonem albo kończącego długi, wyczerpujący sezon, zdolność koncentracji jest niewielka.
Przed rozpoczęciem zawodów sportowcy powinni przeprowadzić rozgrzewkę. Te ćwiczenia pozwolą rozluźnić zesztywniale mięśnie i stawy, przyspieszyć czynność serca i krążenie krwi oraz skupić się na koordynacji ruchów ciała. Rozgrzewka obejmuje rozciąganie i wyginanie różnych mięśni oraz stawów we wszystkich kończynach, a także tułowiu.
Rodzaje urazów
Istnieje wiele metod klasyfikacji dyscyplin sportowych oraz związanych z nimi problemów zdrowotnych. Niektóre typy schorzeń wiążą się ze „zużyciem" poszczególnych części ciała, które podobnie jak części maszyn, mogą pracować ciężko i być nadwyrężane przez lata. Prowadzi to do powstania takich schorzeń jak zapalenie stawów, które zwykle pojawia się w starszym wieku.
Sport i aktywność ruchową można podzielić na dwie grupy. Pierwsza związana jest z czynnościami stale powtarzanymi, jak bieganie, pływanie, jazda na rowerze, czy wiosłowanie.
Przy uprawianiu tych dyscyplin pojawiają się problemy zdrowotne „wewnętrzne", pogłębiające się w związku ze stale powtarzanymi ruchami i nadmiernym zmęczeniem (np. łokieć tenisisty). Druga grupa obejmuje dyscypliny, w których ruchy są zmienne, jak w piłce nożnej, rugby, hokeju, golfie czy koszykówce. W nich urazy następują na skutek bezpośredniego kontaktu z innym graczem lub sprzętem. W praktyce medycyna sportowa koncentruje się głównie na mięśniach, kościach i stawach. Wiele chorób związanych ze sportem dotyczy uszkodzeń tkanek miękkich, jak naciągnięcia, nadwyrężenia. zranienia i stłuczenia. Wiele z nich goi się samoczynnie bez interwencji lekarza.
Mięśnie
W naciągniętym mięśniu część drobnych włókien mięśniowych ulega skręceniu lub zerwaniu. Przyczyną tego są zwykle gwałtowne i niespodziewane ruchy. Ich „ofiarami" są często mięśnie uda, gdy gracze próbują odbić się od ziemi lub skręcić zbyt gwałtownie.
Uszkodzone mięśnie kurczą się i obrzmiewają wskutek krwawienia wewnętrznego. Są obolałe i nie pracują prawidłowo. Wówczas bandażuje się lub usztywnia uszkodzoną część ciała, co ochrania bolące mięśnie. Należy umożliwić im odpoczynek do czasu całkowitego wyleczenia.
Przy zerwaniu mięśnia uszkodzeniu ulega znaczna liczba jego włókien, przy czym mięsień zwija się. Jest to poważny stan, wymagający hospitalizacji.
Ścięgna
Mięsień przyczepiony jest do kości za pomocą stożkowatych ścięgien, znajdujących się na obu jego końcach. Są one także narażone na urazy. Długie ścięgna nadgarstka i palców są szczególnie narażone na uszkodzenie, podobnie jak ścięgna podkolanowe, głównie ścięgna dołów podkolanowych. Ścięgnem, często ulegającym uszkodzeniu jest ścięgno Achillesa, przytwierdzające mięśnie łydki (mięsień brzuchaty łydki) do kości piętowej.
Stawy
W typowym stawie kości utrzymywane są na miejscu za pomocą podobnych do rzemieni więzadeł. Normalnie więzadła uniemożliwiają nadmierny ruch kości w stawie. Do skręcenia dochodzi przy gwałtownym szarpnięciu, powodującym nadmierne pociągnięcie w stawie i skręcenie stabilizujących więzadeł. Okolica stawu jest obrzękła, a każdy ruch w nim nasila ból. W lżejszych przypadkach odpoczynek i bandaż ochronny wystarczą. W poważnych przypadkach dochodzi do wewnętrznego krwawienia i trwałego uszkodzenia tkanek w obrębie stawu, wówczas pacjent musi być leczony w szpitalu.
Zwichnięcie
Do przemieszczenia, czyli zwichnięcia dochodzi wtedy, gdy końce kości, znajdujące się normalnie obok siebie odsuwają się. Przykładowo w stawie barkowym głowa kości ramiennej wysuwa się z zagłębienia w łopatce, z panewki stawowej. Prowadzi to do rozerwania więzadeł i torebki stawowej wokół stawu, powodując silny ból i uszkodzenia wewnętrzne mięśni, nerwów i naczyń krwionośnych.
Staw barkowy jest szczególnie narażony na ten typ urazu ze względu na ogromną ruchomość stawu związaną z obecnością płytkiej panewki, po której głowa kości ramiennej może się łatwo ślizgać. Zwichnięcie stawu musi być natychmiast leczone, a staw systematycznie kontrolowany, aby stwierdzić czy nie doszło do jego trwałego uszkodzenia.
Kolana
Kolano jest największym pojedynczym stawem o ograniczonym zakresie ruchów (zgięcie w tył i wyprost). W odróżnieniu od innych stawów ma ono także, oprócz normalnych gładkich chrząstek pokrywających końce kości, tworzących staw, „pływające" wewnątrz księżycowate dyskoidalne chrząstki (łąkotki). Umiejscowione są one pomiędzy końcem kości udowej a piszczelowej.
Jeśli ktoś próbuje ostro skręcić lub obrócić kolano, łąkotki zostają zmiażdżone lub skręcone. Mogą także ulec degeneracji (zanikowi) po wielu latach wskutek ciężkiej pracy lub wielokrotnych, drobnych urazów. Niekiedy leczeniem jest usunięcie jednej lub obu łąko tek. Gdyż kolana mogą bez nich pracować.
Duże stawy, takie jak kolanowe, można oglądać za pomocą artroskopu. Jest to nowoczesne urządzenie skopowe, wprowadzane poprzez małe nacięcie skóry i przesuwane pomiędzy mięśniami, ścięgnami i więzadłami. Dotychczas stosowane, tradycyjne metody badania powodowały uszkodzenia, gdyż wymagały wykonania znacznie większego nacięcia w stawie.
Zapalenie kaletek maziowych i ścięgien
W różnych miejscach ciała jedne części systematycznie poruszają się względem drugich. Np. ścięgna ocierające się o przyległe do nich kości. Kaletka to miękka poduszeczka tkankowa leżąca pomiędzy tymi częściami, wyściełająca i nawilżająca powierzchnie stawowe (wnętrze stawu. Niekiedy urazy lub nadwerężanie powodują obrzęk lub rozerwanie kaletki - ten stan nosi nazwę zapalenia (uszkodzenia) kaletki maziowej, powodującego ból przy poruszaniu. Często stan zapalny pojawia się w kaletce tuż powyżej rzepki u gospodyń, domowych, choć zdarza się także u sportowców. Zapalenie ścięgien powoduje obrzęk i stan zapalny w obrębie ścięgien, często po niewielkim zerwaniu lub nie wyleczonym urazie. Zdarza się najczęściej w obrębie pięt. barków i łokci. W przypadku łokci, jeśli dotyczy wewnętrznej części stawu, ten stan zwany jest łokciem golfisty, natomiast przy zewnętrznej części, często połączony z zapaleniem kaletek maziowych, jest to słynny łokieć tenisisty.
Kości
Kości ulegają złamaniom, jest ich wiele typów. W przypadkach złamań prostych kość ulega przerwaniu, a otaczające ją mięśnie i inne tkanki pozostają niemal nietknięte. W złamaniu złożonym, skomplikowanym następuje uszkodzenie otaczających tkanek oraz skóry (złamanie otwarte). Częściowe pęknięcie kości nosi nazwę złamania niekompletnego, natomiast w złamaniu kompletnym, całkowitym dwa złamane końce kości rozdzielają się.
Pewien typ złamań występuje przeważnie u chodziarzy i biegaczy. Dotyczy kości głównej się części stopy, czyli śródstopia. Złamanie na początku może być niezauważone, ale biegacz czuje ból wokół podstawy palucha (dużego palca stopy), nasilający się podczas ruchu. Kości i ścięgna ręki mogą ulec uszkodzeniu w czasie wspinaczki, boksowania, czy gry w koszykówkę.
Aby przekonać się, czy kość została złamana, należy wykonać prześwietlenie (Rtg). Nawet niewielkim złamaniem musi zająć się lekarz. Jeśli bowiem odłamy kości nie zostaną odpowiednio złożone, mogą wówczas zrosnąć się nieprawidłowo, powodując stały ból i zniekształcenie.
Czaszka jest zbudowana z kości i, podobnie jak inne kości, może ulec złamaniu lub zmiażdżeniu pod wpływem silnego uderzenia, co może być powodem poważnego uszkodzenia mózgu. Uderzenie w głowę jest możliwe w prawie każdej dyscyplinie sportu, dlatego każdy, kto nawet na krótko stracił przytomność, powinien jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Skutki urazu, takie jak krwawienie wewnątrz-czaszkowe, mogą być nieodczuwalne przez wiele godzin, a nawet dni, gdy tymczasem mózg ulega trwałemu uszkodzeniu. Przezroczysty płyn wypływający z ucha jest kolejnym, bardzo groźnym objawem, świadczącym o wypływie płynu mózgowo-rdzeniowego.
Wrócić na zawody
Sportowiec, który uległ kontuzji w czasie zawodów, zazwyczaj nadal bardzo chce brać w nich udział. Wiąże się z tym duże ryzyko. Kontynuowanie występu może pogłębić uraz, zwłaszcza, jeśli do uśmierzenia bólu użyto okładów z lodu lub środków przeciwbólowych. Ból to ostrzeżenie, że coś nie jest w porządku, a jeśli się go zmniejszy, chory pogarsza swój stan, tłumiąc objawy choroby.
Osoba, która „nosi" nie wyleczony uraz zmniejsza szansę jego wyleczenia i dodatkowo naraża się na następną kontuzję.
Wczesna diagnoza
Niezwykle ważne, nie tylko w medycynie sportowej jest wczesne rozpoznanie schorzenia oraz właściwe jego leczenie. Sportowiec podczas upadku lub uderzenia o coś, może doznać bardzo poważnej kontuzji. Konieczna jest wtedy natychmiastowa pomoc, w tym ustalenie rozmiarów urazu, zanim pacjent zostanie odwieziony do szpitala. Łatwiej tego dokona specjalista, który potrafi wstępnie ustalić czy jest to zwichnięcie, zerwanie czy złamanie, zanim pojawi się siniak, obrzęk i sztywność, co zamaże obraz choroby.
W przypadkach złamań kręgosłupa, biodra lub nogi, kontuzja może się pogłębić, a nawet spowodować porażenie, jeśli udzielający pomocy nie ma odpowiedniego przygotowania. Dlatego większość klubów sportowych na świecie zatrudnia własnych lekarzy oraz uczy personel udzielania pierwszej pomocy, a na zawodach czuwa nad bezpieczeństwem karetka pogotowia.
Leczenie
Po postawieniu diagnozy lekarz podejmuje leczenie. Często zaleca odpoczynek, opatrunki lub założenie szyn usztywniających, a także stosowanie leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i innych, co zmniejsza dolegliwości i przyspiesza gojenie. Dodatkowo zalecana jest fizykoterapia - nagrzewanie, masaże oraz specjalne ćwiczenia, przywracające pełną sprawność mięśni i stawów.
Medycyna sportowa staje się coraz bardziej wyspecjalizowana, wymaga najnowocześniejszego sprzętu, a zatem i zwiększenia nakładów finansowych. Rekreacja służy poprawieniu naszego zdrowia i sprawności fizycznej oraz samopoczucia. Zdarzają się jednak i tu wypadki * lub urazy.
Aby ograniczyć występowanie urazów i ich skutki, należy dbać o bezpieczeństwo, prawidłowy przebieg treningu i profilaktykę oraz szybką, fachową opiekę podczas leczenia i rehabilitacji. Jak mówi porzekadło - Sport dla wszystkich, urazy dla nielicznych.
źródło: "Świat Wiedzy" - Ciało człowieka 9
Jeśli spodobało Ci sie to co napisałem, to zamiast dać soga kliknij tutaj
http://www.pajacyk.pl
Krzysztof Piekarz
Jodan
KOSA KK
Karollinka
niwix
