erminho
Czym uzupełniać niedobory witamin w diecie
autor: Elżbieta L. Anuszewska
W produktach codziennej diety zawarte są związki, które w znaczący sposób wpływają na zdrowie, przyczyniają się do długości i jakości naszego życia. Nazwane przez Funka witaminami (vitae amina - amina życia) do tej pory określane są tą nazwą. Dostarczane z pożywieniem w bardzo małych ilościach (mili- i mikrogramowych) pełnią istotną funkcję w reakcjach biochemicznych, niezbędnych dla prawidłowego rozwoju organizmu, chociaż nie są ani składnikami budulcowymi, ani energetycznymi. Stanowią istotną część katalizatorów organicznych, zwanych enzymami, które są odpowiedzialne za trawienie spożywanego pokarmu, przekształcanie go w energię i materiał budulcowy, przekazywanie impulsów nerwowych oraz kontrolę wszelkich czynności metabolicznych w całym organizmie.
Witaminy generalnie nie są syntetyzowane przez organizm człowieka i muszą być dostarczone z dietą. Teoretycznie dorosły osobnik, zdrowy, bez nałogów i prawidłowo odżywiony, nie wymaga dodatkowego podawania preparatów witaminowych. Jednakże nieodpowiednio zestawiona dieta, nadmierna obróbka termiczna pokarmów, stosowanie leków z grupy sulfonamidów i antybiotyków, doustnych środków antykoncepcyjnych, palenie papierosów i nadużywanie alkoholu może prowadzić do stanów różnych awitaminoz. Również niektóre schorzenia, a zwłaszcza schorzenia przewodu pokarmowego oraz przebywanie w zanieczyszczonym środowisku może powodować niedobory witamin.
Badania prowadzone na różnych grupach ludności w Europie i Stanach Zjednoczonych (w Polsce przez Instytut Żywności i Żywienia) wykazały, że spożywamy za mało witamin w stosunku do zapotrzebowania naszych organizmów. Stwierdzono, że niedobory witamin z grupy B wynoszą ok. 25 proc., a witamin C i E ok. 40-50 proc. W skrajnych przypadkach wykazano, że stopień pokrycia zalecanego dziennego spożycia witaminy C wahał się niekiedy od kilkunastu do zaledwie 30 proc. Tak niska podaż witaminy C może zaburzyć prawidłowe przyswajanie żelaza, przemianę aminokwasów, tworzenie kolagenu i przebieg wielu innych procesów.
Porównując wyniki uzyskane we wczesnych latach 80. z wynikami z lat 90. stwierdzono, że spożycie witamin systematycznie się obniża.
Kto jest najbardziej narażony na występowanie niedoborów witamin?
Najliczniejszą grupą okazała się grupa ludzi w podeszłym wieku. Stwierdzono u nich niedobory witamin z grupy B, witaminy C, D i żelaza. Związane jest to ze spożywaniem gotowanych, mało urozmaiconych posiłków oraz małej ilości surowych warzyw i owoców, zmniejszeniem efektywności procesów trawienia i absorbcji, problemami z uzębieniem i nadmiernym przebywaniem w zamkniętych pomieszczeniach, bez dostępu słońca.
Następna grupa ze znacznymi niedoborami witamin to kobiety. Od dziewcząt w okresie dojrzewania (niedobory witaminy B6 i żelaza), poprzez kobiety w ciąży i karmiące (niedobory kwasu foliowego, witamin B6, B12 i żelaza) do kobiet w okresie menopauzy (braki witamin A, D, B6 oraz wapnia i żelaza).
Osobną grupę osób narażonych na powstawanie niedoborów witamin stanowią ludzie prowadzący bardzo intensywny tryb życia, ludzie interesu i pracoholicy. Zjadane w pośpiechu posiłki na pewno nie dostarczą odpowiedniej ilości witamin i minerałów. Stwierdzono również, że osoby znajdujące się w sytuacjach stresowych, zarówno w przypadku stresu psychicznego, jak i fizycznego, wykazują zwiększone zapotrzebowanie na witaminę C, E i zespół witamin B. W takich przypadkach nawet odpowiednio zestawiona dieta nie pokryje powstających w organizmie braków i wtedy należy dodatkowo przyjmować preparaty wielowitaminowe.
Niepokojąco źle żywione są dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, u których stwierdza się anemię w bardzo wysokim odsetku (20 proc.). Przebadane diety dzieci w wieku 11-14 lat wykazały niedobór niemal wszystkich składników odżywczych z wyjątkiem tłuszczu, co jest alarmujące.
Objawy niedoboru witamin obserwuje się też u osób stosujących diety odchudzające i uprawiających intensywnie sport. U osób palących występuje mniejsza przyswajalność witaminy C niż u osób niepalących i aby utrzymać porównywalny poziom tej witaminy we krwi, palacze powinni dostawać jej dwa razy więcej. U osób nadużywających alkohol obserwuje się niedobory witamin z grupy B, witaminy C i cynku. Wiadomo również, że przebywanie w zanieczyszczonym środowisku zwiększa zapotrzebowanie na witaminę E, C i karotenoidy, które razem z innymi czynnikami stanowią przeciwutleniające systemy ochronne.
Każda witamina współpracuje w naszym organizmie z odpowiednim pierwiastkiem. Witamina A z cynkiem, witamina D z wapniem, witamina E z selenem, witamina C z żelazem, a grupa witamin B z magnezem. Stosując preparaty witaminowe w celu uzupełnienia codziennej diety, należy wybierać te, w których znajdują się dodatkowo związki mineralne.
Tak więc biorąc pod uwagę ogólnie niezadowalający stan zdrowia naszego społeczeństwa, jak i sposób odżywiania, należy szeroko propagować uzupełnienie codziennej diety preparatami witaminowymi z makro- i mikroelementami, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowo-wiosennym.
W ciągu ostatnich dziesięciu lat do obrotu w Polsce wprowadzono szereg preparatów witaminowych stanowiących uzupełnienie codziennej diety, przeznaczonych dla różnych grup wiekowych i różnych płci. Preparaty zarejestrowane w latach 1990-1999 zestawiono w tabelach 1-7.
Jedynym preparatem wielowitaminowym zarejestrowanym w ostatnich latach, który może stanowić uzupełnienie codziennej diety jest Vibovit Bobas, produkcji Kutnowskich Zakładów Farmaceutycznych POLFA SA. W skład tego preparatu wchodzi dziesięć podstawowych witamin (A, D3, E, B1, B2, B6, B12, PP, C, kwas pantotenowy) w ilościach zgodnych z zalecanymi przez żywieniowców. Preparat jest słodzony glukozą i nie zawiera alergenów. Niedawno pojawił się na rynku preparat firmy Ferrosan, Multi-tabs ADC krople, przeznaczony dla niemowląt, ale o dość ubogim składzie, uzupełniający głównie witaminy wzrostowe.
W tabeli 1. zestawiono preparaty przeznaczone dla małych dzieci w wieku 1-3 lat i jak widać nie ma ich zbyt wiele. Są to głównie syropy i tabletki do ssania, z dodatkami smakowymi dla łatwiejszego podania ich małym dzieciom.
O wiele mniej jest preparatów zawierających komplet podstawowych i dodatkowych witamin (Vibovit Bobas, Pikovit syrop, Orange-vit). W preparatach Pikovit i Multi-Sanostol znajduje się dodatkowo wapń, będący istotnym składnikiem zębów i kości oraz wpływający na układ odpornościowy dzieci. Trzeba tu zaznaczyć, że preparat Multi-Sanostol zawiera stosunkowo dużo witaminy C, 100 mg na dawkę (10 ml). Cennym preparatem dla małych dzieci wydaje się być preparat Multi-tabs tabletki do ssania. Dostarcza on nie tylko podstawowych witamin, ale również siedmiu pierwiastków w postaci soli mineralnych, w tym żelaza, cynku, wapnia i jodu, niezbędnych dla prawidłowego rozwoju młodych organizmów.
W tabeli 2. zebrano preparaty przeznaczone dla dzieci starszych w wieku 4-10 lat i tak jak dla małych dzieci są to głównie syropy i tabletki do ssania. Preparaty uzupełniające niedobory podstawowych witamin to Alvityl, Minivita, Witaminy dla dzieci, Vibovit Junior, Trollvita i Kinder Bioplus Activ. Cennym preparatem na rynku jest Vibovit Junior. Dostępny jest on w trzech formach, w zależności od preferencji dziecka, mianowicie: w formie proszku niemusującego (saszetki), tabletek do ssania oraz nowej postaci tabletek musujących. Vibovit Junior jest o tyle wyjątkowy, że jako jedyny ma akceptację Instytutu Matki i Dziecka. Podobne preparaty zawierające oprócz podstawowych witamin dodatkowo wapń, to Panvitan Baby i Junior, Plusssz Junior i Kinder-Punkt. Ostatnie cztery preparaty w tabeli 2. to wieloskładnikowe tabletki do ssania z witaminami i solami mineralnymi, bardzo cenne w uzupełnianiu codziennej diety. Zwracam uwagę na tabletki Centrum Junior + Extra C zawierające aż 300 mg witaminy C, nie należy więc zwiększać dawki dziennej ponad 1 tabletkę. Dla dzieci w tej grupie wiekowej można również stosować preparaty wymienione w tabeli 1., ale w trochę wyższych dawkach.
Preparaty wymienione w tabeli 3. przeznaczone są dla młodzieży i osób dorosłych. Pierwsze trzy w tabeli zapobiegają tylko niedoborom podstawowych witamin w organizmie. Te preparaty to Dolovit, Witaminy A, E+B kompleks i Alvityl w drażetkach, oraz Additiva multiwitamina - tabletki musujące. Preparaty o szerszej zawartości, z witaminami i solami mineralnymi, znajdujemy w pozycjach 4-12. Preparat Oligovit z pozycji 11, jako jedyny z zarejestrowanych zawiera w swoim składzie fluor. Chciałabym zwrócić uwagę na pięć ostatnich pozycji tabeli 3. Preparaty Centrum, Vitrum, Vigosal i Vigor mają ten sam skład ilościowy i jakościowy. Są to preparaty trzydziestoskładnikowe, w ich skład wchodzi 13 witamin i 17 soli mineralnych, nawet z solami cyny, niklu i wanadu. Mają tą samą, dobrą jakość. Generalnie różnią się tylko ceną, czasem dwukrotnie. Warto zatem nie sugerować się reklamą, a wybrać to co tańsze, a równie dobrej jakości. Ostatni preparat w tabeli 3., Vita Day zawiera te same składniki co cztery poprzednie, ale dodatkowo jeszcze bor, który zapobiega ucieczce wapnia z organizmu. Preparaty dla osób w podeszłym wieku zestawiono w tabeli 4. Preparaty te nie tylko wspomagają w dietach niskokalorycznych, rekonwalescencji, ale także poprawiają ogólną kondycję organizmu osób starszych. Preparaty te zawierają podstawowe witaminy i sole mineralne w dawkach dostosowanych do dziennego zapotrzebowania, jak również wyciąg z korzenia żeń-szenia, czynnik odnowy komórek - winian dwumetyloaminoetanolu (DMAE), ekstrakty z głogu i ziela serdecznika, poprawiające sprawność fizyczną i psychiczną.
Pomimo stwierdzenia dużych niedoborów witamin oraz makro- i mikroelementów u kobiet w ciąży i karmiących, na naszym rynku witaminowym znajdują się tylko trzy preparaty specjalnie dla nich skomponowane (tab. 5.). Są to preparaty Materna, Prenatal i Vitrum Prenatal, zawierające witaminy i sole mineralne. Uwzględniono w nich zwiększone zapotrzebowanie kobiet w tym okresie na witaminy, a zwłaszcza na witaminę C (100 mg), witaminę B12 (12 mg), kwas foliowy (1000 mg) oraz na żelazo (60 mg) i wapń (250 mg).
Jest tylko jeden polski preparat, Vitaral - tabletki powlekane, który można polecić kobietom w ciąży i karmiącym, ze względu na obecność niezbędnego dla nich kwasu foliowego.
Odrębną i dość liczną grupę preparatów witaminowych stanowią preparaty przeznaczone dla osób, które mają kłopoty z paznokciami i włosami. Charakterystyczna dla tych kompozycji jest obecność w składzie wyciągów z drożdży, aminokwasów siarkowych (metionina, cystyna, cysteina), krzemionki lub wyciągów ze skrzypu polnego. Preparaty te zestawiono w tabeli 6.
Poza preparatami wielowitaminowymi, w uzupełnieniu codziennej diety, na szczególną uwagę zasługują trany, które po latach nieobecności znowu powracają na rynek farmaceutyczny. Producenci, chcąc pozbyć się przykrego smaku i zapachu tego produktu, oferują nam różne wersje smakowe lub po prostu zamykają tran w kapsułkach. Trany są nie tylko bogatym i naturalnym źródłem witamin A i D3, które wpływają na właściwy rozwój układu kostnego, odpornościowego, naczyniowego oraz na skórę i wzrok, ale również są źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. W tabeli 7. zestawiono preparaty zawierające olej z wątroby dorsza (tran).
autor: Elżbieta L. Anuszewska
W produktach codziennej diety zawarte są związki, które w znaczący sposób wpływają na zdrowie, przyczyniają się do długości i jakości naszego życia. Nazwane przez Funka witaminami (vitae amina - amina życia) do tej pory określane są tą nazwą. Dostarczane z pożywieniem w bardzo małych ilościach (mili- i mikrogramowych) pełnią istotną funkcję w reakcjach biochemicznych, niezbędnych dla prawidłowego rozwoju organizmu, chociaż nie są ani składnikami budulcowymi, ani energetycznymi. Stanowią istotną część katalizatorów organicznych, zwanych enzymami, które są odpowiedzialne za trawienie spożywanego pokarmu, przekształcanie go w energię i materiał budulcowy, przekazywanie impulsów nerwowych oraz kontrolę wszelkich czynności metabolicznych w całym organizmie.
Witaminy generalnie nie są syntetyzowane przez organizm człowieka i muszą być dostarczone z dietą. Teoretycznie dorosły osobnik, zdrowy, bez nałogów i prawidłowo odżywiony, nie wymaga dodatkowego podawania preparatów witaminowych. Jednakże nieodpowiednio zestawiona dieta, nadmierna obróbka termiczna pokarmów, stosowanie leków z grupy sulfonamidów i antybiotyków, doustnych środków antykoncepcyjnych, palenie papierosów i nadużywanie alkoholu może prowadzić do stanów różnych awitaminoz. Również niektóre schorzenia, a zwłaszcza schorzenia przewodu pokarmowego oraz przebywanie w zanieczyszczonym środowisku może powodować niedobory witamin.
Badania prowadzone na różnych grupach ludności w Europie i Stanach Zjednoczonych (w Polsce przez Instytut Żywności i Żywienia) wykazały, że spożywamy za mało witamin w stosunku do zapotrzebowania naszych organizmów. Stwierdzono, że niedobory witamin z grupy B wynoszą ok. 25 proc., a witamin C i E ok. 40-50 proc. W skrajnych przypadkach wykazano, że stopień pokrycia zalecanego dziennego spożycia witaminy C wahał się niekiedy od kilkunastu do zaledwie 30 proc. Tak niska podaż witaminy C może zaburzyć prawidłowe przyswajanie żelaza, przemianę aminokwasów, tworzenie kolagenu i przebieg wielu innych procesów.
Porównując wyniki uzyskane we wczesnych latach 80. z wynikami z lat 90. stwierdzono, że spożycie witamin systematycznie się obniża.
Kto jest najbardziej narażony na występowanie niedoborów witamin?
Najliczniejszą grupą okazała się grupa ludzi w podeszłym wieku. Stwierdzono u nich niedobory witamin z grupy B, witaminy C, D i żelaza. Związane jest to ze spożywaniem gotowanych, mało urozmaiconych posiłków oraz małej ilości surowych warzyw i owoców, zmniejszeniem efektywności procesów trawienia i absorbcji, problemami z uzębieniem i nadmiernym przebywaniem w zamkniętych pomieszczeniach, bez dostępu słońca.
Następna grupa ze znacznymi niedoborami witamin to kobiety. Od dziewcząt w okresie dojrzewania (niedobory witaminy B6 i żelaza), poprzez kobiety w ciąży i karmiące (niedobory kwasu foliowego, witamin B6, B12 i żelaza) do kobiet w okresie menopauzy (braki witamin A, D, B6 oraz wapnia i żelaza).
Osobną grupę osób narażonych na powstawanie niedoborów witamin stanowią ludzie prowadzący bardzo intensywny tryb życia, ludzie interesu i pracoholicy. Zjadane w pośpiechu posiłki na pewno nie dostarczą odpowiedniej ilości witamin i minerałów. Stwierdzono również, że osoby znajdujące się w sytuacjach stresowych, zarówno w przypadku stresu psychicznego, jak i fizycznego, wykazują zwiększone zapotrzebowanie na witaminę C, E i zespół witamin B. W takich przypadkach nawet odpowiednio zestawiona dieta nie pokryje powstających w organizmie braków i wtedy należy dodatkowo przyjmować preparaty wielowitaminowe.
Niepokojąco źle żywione są dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, u których stwierdza się anemię w bardzo wysokim odsetku (20 proc.). Przebadane diety dzieci w wieku 11-14 lat wykazały niedobór niemal wszystkich składników odżywczych z wyjątkiem tłuszczu, co jest alarmujące.
Objawy niedoboru witamin obserwuje się też u osób stosujących diety odchudzające i uprawiających intensywnie sport. U osób palących występuje mniejsza przyswajalność witaminy C niż u osób niepalących i aby utrzymać porównywalny poziom tej witaminy we krwi, palacze powinni dostawać jej dwa razy więcej. U osób nadużywających alkohol obserwuje się niedobory witamin z grupy B, witaminy C i cynku. Wiadomo również, że przebywanie w zanieczyszczonym środowisku zwiększa zapotrzebowanie na witaminę E, C i karotenoidy, które razem z innymi czynnikami stanowią przeciwutleniające systemy ochronne.
Każda witamina współpracuje w naszym organizmie z odpowiednim pierwiastkiem. Witamina A z cynkiem, witamina D z wapniem, witamina E z selenem, witamina C z żelazem, a grupa witamin B z magnezem. Stosując preparaty witaminowe w celu uzupełnienia codziennej diety, należy wybierać te, w których znajdują się dodatkowo związki mineralne.
Tak więc biorąc pod uwagę ogólnie niezadowalający stan zdrowia naszego społeczeństwa, jak i sposób odżywiania, należy szeroko propagować uzupełnienie codziennej diety preparatami witaminowymi z makro- i mikroelementami, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowo-wiosennym.
W ciągu ostatnich dziesięciu lat do obrotu w Polsce wprowadzono szereg preparatów witaminowych stanowiących uzupełnienie codziennej diety, przeznaczonych dla różnych grup wiekowych i różnych płci. Preparaty zarejestrowane w latach 1990-1999 zestawiono w tabelach 1-7.
Jedynym preparatem wielowitaminowym zarejestrowanym w ostatnich latach, który może stanowić uzupełnienie codziennej diety jest Vibovit Bobas, produkcji Kutnowskich Zakładów Farmaceutycznych POLFA SA. W skład tego preparatu wchodzi dziesięć podstawowych witamin (A, D3, E, B1, B2, B6, B12, PP, C, kwas pantotenowy) w ilościach zgodnych z zalecanymi przez żywieniowców. Preparat jest słodzony glukozą i nie zawiera alergenów. Niedawno pojawił się na rynku preparat firmy Ferrosan, Multi-tabs ADC krople, przeznaczony dla niemowląt, ale o dość ubogim składzie, uzupełniający głównie witaminy wzrostowe.
W tabeli 1. zestawiono preparaty przeznaczone dla małych dzieci w wieku 1-3 lat i jak widać nie ma ich zbyt wiele. Są to głównie syropy i tabletki do ssania, z dodatkami smakowymi dla łatwiejszego podania ich małym dzieciom.
O wiele mniej jest preparatów zawierających komplet podstawowych i dodatkowych witamin (Vibovit Bobas, Pikovit syrop, Orange-vit). W preparatach Pikovit i Multi-Sanostol znajduje się dodatkowo wapń, będący istotnym składnikiem zębów i kości oraz wpływający na układ odpornościowy dzieci. Trzeba tu zaznaczyć, że preparat Multi-Sanostol zawiera stosunkowo dużo witaminy C, 100 mg na dawkę (10 ml). Cennym preparatem dla małych dzieci wydaje się być preparat Multi-tabs tabletki do ssania. Dostarcza on nie tylko podstawowych witamin, ale również siedmiu pierwiastków w postaci soli mineralnych, w tym żelaza, cynku, wapnia i jodu, niezbędnych dla prawidłowego rozwoju młodych organizmów.
W tabeli 2. zebrano preparaty przeznaczone dla dzieci starszych w wieku 4-10 lat i tak jak dla małych dzieci są to głównie syropy i tabletki do ssania. Preparaty uzupełniające niedobory podstawowych witamin to Alvityl, Minivita, Witaminy dla dzieci, Vibovit Junior, Trollvita i Kinder Bioplus Activ. Cennym preparatem na rynku jest Vibovit Junior. Dostępny jest on w trzech formach, w zależności od preferencji dziecka, mianowicie: w formie proszku niemusującego (saszetki), tabletek do ssania oraz nowej postaci tabletek musujących. Vibovit Junior jest o tyle wyjątkowy, że jako jedyny ma akceptację Instytutu Matki i Dziecka. Podobne preparaty zawierające oprócz podstawowych witamin dodatkowo wapń, to Panvitan Baby i Junior, Plusssz Junior i Kinder-Punkt. Ostatnie cztery preparaty w tabeli 2. to wieloskładnikowe tabletki do ssania z witaminami i solami mineralnymi, bardzo cenne w uzupełnianiu codziennej diety. Zwracam uwagę na tabletki Centrum Junior + Extra C zawierające aż 300 mg witaminy C, nie należy więc zwiększać dawki dziennej ponad 1 tabletkę. Dla dzieci w tej grupie wiekowej można również stosować preparaty wymienione w tabeli 1., ale w trochę wyższych dawkach.
Preparaty wymienione w tabeli 3. przeznaczone są dla młodzieży i osób dorosłych. Pierwsze trzy w tabeli zapobiegają tylko niedoborom podstawowych witamin w organizmie. Te preparaty to Dolovit, Witaminy A, E+B kompleks i Alvityl w drażetkach, oraz Additiva multiwitamina - tabletki musujące. Preparaty o szerszej zawartości, z witaminami i solami mineralnymi, znajdujemy w pozycjach 4-12. Preparat Oligovit z pozycji 11, jako jedyny z zarejestrowanych zawiera w swoim składzie fluor. Chciałabym zwrócić uwagę na pięć ostatnich pozycji tabeli 3. Preparaty Centrum, Vitrum, Vigosal i Vigor mają ten sam skład ilościowy i jakościowy. Są to preparaty trzydziestoskładnikowe, w ich skład wchodzi 13 witamin i 17 soli mineralnych, nawet z solami cyny, niklu i wanadu. Mają tą samą, dobrą jakość. Generalnie różnią się tylko ceną, czasem dwukrotnie. Warto zatem nie sugerować się reklamą, a wybrać to co tańsze, a równie dobrej jakości. Ostatni preparat w tabeli 3., Vita Day zawiera te same składniki co cztery poprzednie, ale dodatkowo jeszcze bor, który zapobiega ucieczce wapnia z organizmu. Preparaty dla osób w podeszłym wieku zestawiono w tabeli 4. Preparaty te nie tylko wspomagają w dietach niskokalorycznych, rekonwalescencji, ale także poprawiają ogólną kondycję organizmu osób starszych. Preparaty te zawierają podstawowe witaminy i sole mineralne w dawkach dostosowanych do dziennego zapotrzebowania, jak również wyciąg z korzenia żeń-szenia, czynnik odnowy komórek - winian dwumetyloaminoetanolu (DMAE), ekstrakty z głogu i ziela serdecznika, poprawiające sprawność fizyczną i psychiczną.
Pomimo stwierdzenia dużych niedoborów witamin oraz makro- i mikroelementów u kobiet w ciąży i karmiących, na naszym rynku witaminowym znajdują się tylko trzy preparaty specjalnie dla nich skomponowane (tab. 5.). Są to preparaty Materna, Prenatal i Vitrum Prenatal, zawierające witaminy i sole mineralne. Uwzględniono w nich zwiększone zapotrzebowanie kobiet w tym okresie na witaminy, a zwłaszcza na witaminę C (100 mg), witaminę B12 (12 mg), kwas foliowy (1000 mg) oraz na żelazo (60 mg) i wapń (250 mg).
Jest tylko jeden polski preparat, Vitaral - tabletki powlekane, który można polecić kobietom w ciąży i karmiącym, ze względu na obecność niezbędnego dla nich kwasu foliowego.
Odrębną i dość liczną grupę preparatów witaminowych stanowią preparaty przeznaczone dla osób, które mają kłopoty z paznokciami i włosami. Charakterystyczna dla tych kompozycji jest obecność w składzie wyciągów z drożdży, aminokwasów siarkowych (metionina, cystyna, cysteina), krzemionki lub wyciągów ze skrzypu polnego. Preparaty te zestawiono w tabeli 6.
Poza preparatami wielowitaminowymi, w uzupełnieniu codziennej diety, na szczególną uwagę zasługują trany, które po latach nieobecności znowu powracają na rynek farmaceutyczny. Producenci, chcąc pozbyć się przykrego smaku i zapachu tego produktu, oferują nam różne wersje smakowe lub po prostu zamykają tran w kapsułkach. Trany są nie tylko bogatym i naturalnym źródłem witamin A i D3, które wpływają na właściwy rozwój układu kostnego, odpornościowego, naczyniowego oraz na skórę i wzrok, ale również są źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. W tabeli 7. zestawiono preparaty zawierające olej z wątroby dorsza (tran).
Doradca w dziale ,,Piłka nożna''
Nagrody w Typerze sfd.pl funduje Sklep Kibica http://www.ISS-sport.pl
Krzysztof Piekarz
Mazuro13
Gringoo
kondek
nofatuk
) Mam nadzieje ze tam jest napisane jakie warzywo i owoc dostarcza ile czego
kolos88
Chaczyk
