Testosteron jest wytwarzany w organiźmie mężczyzny w komórkach śródmiąższowych jąder pod wpływem hormonu wytwarzanego przez przysadkę - LH. Wytwarzanie tego hormonu androgennego opiera się więc na zasadzie sprzeżenia zwrotnego między podwzgózem, przysadką i wspomnianymi gonadami. Przysadka mózgowa jest niewielkim gruczołem tego narządu, jednak ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Chcąc wytłumaczyć powstawanie testosteronu należy zająć się jej, pobudzanym przez podwzgóze, przednim płatem. To tutaj bowiem są wydzielane m.in. hormony LH (lutropina), FSH (folitropina) oraz hormon wzrostu (GH) lub inaczej somatotropina (STH). Lutropina, inaczej LH, u mężczyzn pobudza komórki jąder do wydzielania testsoteronu, FSH natomiast pobudza procesy, dzięki którym powstają plemniki. Pobudza także wytwarzanie białka wiążącego androgeny (ABP) co znaczy, że bierze pośrednio udział w metaboliźmie testosteronu. Druga sprawa to to, że w komórkach Sertolego, na które działa bezpośrednio FSH, dochodzi do przekształcenia testosteronu w dihydrotestosteron, którego większość sportowócw-amatorów tak się boi. Już z tego prostego opisu można wywnioskować, że zarówno LH jak i FSH, czyli prawidłowe funkcjonowanie przysadki mózgowej, jest nieodłącznym procesem w produkcji testsoteronu.
Jądra zdrowego mężczyzny są w stanie wytworzyć dziennie od około czterech, do kilkunastu miligramów testsoteronu. Największą produkcję zaobserwujemy w godzinach rannych, późnym popołudniem natomiast jego wytwarzanie bedzie najmniej aktywne. Dla większości sportowców pozim endogennego testosteronu jaki wytwarzają jest zdecydowanie za niski aby osiągnać zamierzone cele. Zaczyna się więc cały proces dopingowania się zewnętrznie podawanym syntetycznym testosteronem i jego pochodnymi. Należy jednak wiedzieć, że w momencie kiedy poziom tesosteronu w naszym organiźmie jest stymulowany i sztucznie wzrasta, ulega znacznemu przyblokowaniu produkcja androgenu własnego. Praca podwzgórza-przysadki-gonad zostaje drastycznie spowolniona. W ten sposób organizm wzbrania się, przed nagłym wzrostem hormonu i próbuje wyregulować jego poziom. Ważne jest więc, aby po zaprzestaniu przyjmowania testosteronu, przywrócić równowagę pracy naszych jąder. Proces ten popularnie nazywa się "odblokowaniem" i jest nieodłączną częścią większości prawidłowo przeprowadzonych tzw. cykli sterydowych. Ale o tym nieco później.
Na skutek działania androgenów, jakim jest między innymi testosteron, rozwijają się charakterystyczne cechy męskie. Ulega zatem obniżeniu nasz głos, powstaje charakterystyczne owłosienie, wzmaga się popęd seksualny i ujawniają się, można powiedzieć prymitywne, charakterystyczne cechy psychiczne męskiego gatunku - takie jak np. agresywność. Działając ogólnoustrojowo wzmaga także syntezę białek wchodzących w skład mięśni - jest to główna cecha z jakiej korzystają sportowcy - pozwala na wzrost siły, umięśnienia, umożliwia zamierzone kształtowanie sylwetki w dużo szybszym tempie. Nie można jednoznacznie stwierdzić, które cechy są pozytywne które negatwyne. Rozwój tkanki mięśniowej jest zdecydowanie priorytetem dla każdego przyjmującego sterydy. Jednak należy się liczyć ze wszystkimi skutkami jego działania. Lista skutków uznanych jako uboczne jest niestety długa, szczególnie gdy przyjmujemy testosteron w niepotrzebnie nadmiernych ilościach. Bardzo ważne jest zatem sprecyzowanie celów, dobranie odpowiedniej dawki przyjmowanych środków, odpowiedniego czasu podaży, odpowiedniego balansu między osiągnięciami a skutkami ubocznymi.
Na polskim rynku dostępnych jest wiele produktów farmakologicznych zawierających w swoim składzie testosteron. Pomimo, że substancja czynna jest w nich ta sama, zauważyć można dużą różnicę w ich działaniu. Czym ona jest powodowana? Odpowiedź brzmi w słowie estryfikacja. Aby określić właściwości danego środka, wynikające z jego długości półtrwania w organiźmie, do cząsteczek testosteronu i jego pochodnych przyłączane są cząsteczki kwasów tłuszczowych. Im dłuższa jest taka cząsteczka - im więcej posiada atomów węgla - tym dany ester wykazuje dłuższe działanie w organiźmie. Jako przykład można porównać dwa najpopularniejsze estry testosteronu - propionian i enanthat. Dzięki przyłączeniu kwasów tłuszczowych o różnej długości okres działania tego pierwszego wynosi 2-3dni, natomiast drugi ester pozwala na efektywną podaż środka co 5-7dni.
Okres półtrwania, czyli długość efektywnego oddziaływania preparatu na nasz organizm - zanim jego stężenie zacznie drastycznie spadać i stanie się nieużyteczny - wiąże się z pewnymi właściwościami porównywanych środków.
Opiszę teraz po krótce najpopularniejsze z używanych środków:
PROPIONAN TESTOSTERONU
(testosterone propionate) - jak już wspomniałem wcześniej, jest to środek do którego został przyłączony krótki ester kwasu tłuszczowego. Do głównych jego właściwości należy szybkie i krótkie działanie. Dzięki temu jesteśmy w stanie w miarę dokładnie kontrolować poziom stężenia tego środka w organiźmie, nie dochodzi tutaj do sytuacji kiedy dawki nakładają się na siebie, stąd popularna opinia, że środek ten daje suchy i "czysty" mięsień. W praktyce jest w tym sporo prawdy. Środek ten dzięki stale podawanym, nie nakładającym się na siebie niewielkim dawkom nie ujawnia tak silnej aromatyzacji i retencji wody jak środki zawierające dłuższe estry. W partyce objawia się to tym, że nasze ciało nie jest "spuchnięte" - organizm nie zatrzymuje dużych ilości wody - stąd pozorny efekt tzw. suchego mięśnia. Środek ten nadaje się zarówno do krótkich, jak i długich cykli. Injekcji powinniśmy dokonywać codziennie bądź co dwa dni.
ENANTHAT TESTOSTERONU
(testosterone enanthate) - w Polsce najpopularniejszym środkiem zawierającym ten ester jest rodzimy 'Testosteron Prolongatum' produkowany przez firmę Jelfa.
Enanthat daje kulturystom bardzo silne efekty anaboliczne, jednak równie silnie wyraża efekty androgenne. W czasie cyklu opartego na długich estrach testosteronu, jakim jest m.in. enanthat, często dochodzi do zatrzymania w ustroju większych ilości wody czy jonów sodu, wapnia i potasu. Niebezpośrednio doprowadza to do przejściowego nadciśnienia tętniczego krwi. Większe też jest ryzyko ginegomastii poprzez aromatyzację do estrogenu nakładających się dawek, dlatego w przypadku tego estra pomocne może okazać się zastosowanie preparatów blokujących receptory estrogenowe. Enanthat daje duże przyrosty siły i masy mięśniowej - jej jakość natomiast zależy w głównej mierze od nas poprzez odpowiednie dobranie dawek i zastosowanie zbilansowanej diety. Środek ten powinniśmy stosować przez dłuższy okres czasu niż propinonan, injekcji natomiast dokonywać w odstępach 5-7dni.
CYPIONAN TESTOSTERONU
(testosterone cypionate) - jest to preparat oparty na bardzo podobnym estrze do enanthatu, jego okres półtrwania jest nieco dłuższy, stąd popularne są injekcje co tygodniowe bądź rzadsze, natomiast działaniem jest praktycznie analogiczny do wyżej wymienionego.
OMNADREN 250
Jest to preparat złożony - tzw. mix testosteronu - w którym odnajdziemy cztery różne estry testosteronu. Mianowicie w każdej ampułce 250mg/1ml znajduje się:
60mg fenyloproppionanu testosteronu
30mg propionanu testosteronu
60mg izoheksanianu testosteronu
100mg heksanianu testosteronu.
Można uznać, iż na polskich siłowniach - wraz z metanabolem - jest to najpopularniejszy środek. Za jego powodzeniem przemawia silnie wyrażone działanie i stosunkowo niska cena zakupu. Ideą tego środka jest zapewnienie utrzymania się stałego poziomu testosteronu w organiźmie przez dłuższy okres czasu. W momencie, kiedy pierwsze - szybko działające estry - kończą swoje działanie, dochodzi do aktywacji kolejnych - o dłuższym okresie półtrwania. W efekcie jego oddziaływanie w organiźmie utrzymuje się przez okres trzech, a nawet czterech tygodni. W praktyce efektywne działanie powoli zanika po około dwóch tygodniach, stąd najczęściej dokonuje się injekcji raz na tydzień bądź dwa. Omnadren ma silne działanie anaboliczne połączone jednak z bardzo silnym działaniem androgennym dlatego w dawkach znacznie przekraczających lecznicze, dochodzi m.in. do wysokiej aromatyzacji i bardzo dużego zatrzymania wody w organiźmie.
SUSTANON 250
Jest to preparat o działaniu bardzo zbliżonym do omnadrenu - podobnie jak on jest olejowym preparatem złożonym z czterech różnych związków testosteronu, które po podaniu domięśniowym wchłaniają się z różną prędkością pozwalając tym samym na utrzymanie stałego poziomu testosteronu przez dłuższy okres czasu.
Można jeszcze wspomnieć o rzadziej stosowanym preparacie AGOVIRIN DEPOT. Jest on ciekawey z tego względu, że jest związkiem testosteronu pozbawionym jakichkolwiek estrów! Oznacza to, że jego działanie w organiźmie jest natychmiastowe a okres półtrwania bardzo krótki, dlatego injekcji dokonuje się nawet dwa razy dziennie. Warto dodać, że poprzez brak estryfikacji w 100mg tego środka znajdować się będzie 100mg testosteronu. Inaczej jest w preparatach estryfikowanych, gdzie kwasy tłuszczowe odbierają część wagi środka - i tak na przykład w 100mg enanthatu odnajdziemy jedynie 72mg czystego testosteronu.
Tekst autorski. Holder.