Krzabr
Silibinin*
Sylibinina
Hepatoprotectivum, Metabolicum
ATC: A 05 BA
2-[trans-3-(4-Hydroksy-3-metoksyfenylo)-3-hydroksymetylo-1,4-benzodioksan-6-ylo]-3,5,7-trihydroksychroman-4-on
CAS: 22888-70-6
Synonimy
Silimarina, Silybin, Silymarin
Działanie. Sylibinina, czyli sylibina A i B, jest gł. składnikiem kompleksu flawonolignanów, zwanego sylimaryną, występującego w owocach ostropestu plamistego (Silybum marianum L., syn. Carduus mariae). W skład kompleksu wchodzą również sylikrystyna i sylidionina. Sylibinina jest źle rozpuszczalna w wodzie i musi być podawana doustnie. Rozpuszczalna w wodzie jest sól disodowa dihemibursztynianu sylibininy i może być podawana dożylnie. Sylibinina chroni komórki wątrobowe przed działaniem szkodliwych czynników. Pobudza regenerację uszkodzonych komórek. Odkłada się w błonie komórkowej i hamuje jej rozkład przez amanitynę.
Wskazania. Sylibininę stosuje się w toksycznych i metabolicznych uszkodzeniach miąższu wątroby (w stanach zapalnych, stłuszczeniu i marskości, uszkodzeniach polekowych) oraz po zjedzeniu trudno strawnych pokarmów. Jest również stosowana w zatruciu muchomorem sromotnikowym i środkami ochrony roślin.
Działania niepożądane. Podawana w dużych dawkach działa słabo przeczyszczająco.
Uwagi. Preparaty zob. też Silybum marianum [L.] Gaertn. w rozdz. Leki pochodzenia naturalnego.
Preparaty proste
•Flexiderm (Herbapol Poznań, PL): tuby 30 g - maść (100 g zawiera 1 g kompleksu symalirynowo-fosfolipidowego w przeliczeniu na sylibinę). Dz. Przeciwzapalne i przeciwalergiczne. Kompleks symalirynowo-fosfolipidowy ma zdolność wychwytywania wolnych rodników. W. Wspomagająco w leczeniu przewlekłych schorzeń skóry (wyprysk, rumień, atopowe zapalenie skóry, oparzenia, odmrożenia, łuszczyca, nadmierne wysuszenie). S.u. Chorobowo zmienioną powierzchnię skóry smarować niewielką ilością maści kilka razy dz.
Legalon® SIL (Madaus, D): fiol. 350 mg sylibininy w postaci soli disodowej diwodorobursztynianu (subst. sucha). W. Zatrucie muchomorem sromotnikowym (Amanita phalloides). D. Dożylnie 20 mg/kg mc. na dobę podane w 4 wlewach co 2 h.
Timonacic*
Tymonacyk
Cholagogum, Hepatoprotectivum, Lipotropicum
ATC: A 05 BA
Kwas tiazolidyno-4-karboksylowy
NSC-25855, ATC, CAS: 444-27-9
Synonimy
Thioproline
Działanie. W organizmie jest metabolizowany do cysteiny. Chroni miąższ wątroby przed uszkadzającym działaniem toksyn bakteryjnych i wirusowych, etanolu, pochodnych benzenu i metali ciężkich. Działa żółciopędnie. Zmniejsza stężenie lipidów w krwi.
Wskazania. Tymonacyk jest stosowany w skojarzonym leczeniu ostrych i przewlekłych chorób wątroby, łuszczycy i trądziku.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Nadwrażliwość na tymonacyk. Ciąża, Karmienie piersią. Nie należy stosować. Dzieci. Nie należy stosować do 6. rż.
Działania niepożądane. Zmiany skórne, nudności.
Dawkowanie.Doustnie przed posiłkami. Dorosłym początkowo 200 mg 2-3 razy dz., następnie po ustąpieniu dolegliwości 100 mg 2 razy dz. Dzieciom od 6. rż. 50-200 mg dz.
[A.Z.]
Preparaty proste
•Hepacom (Sanofi-Synthelabo, PL): tabl. 100 mg.
•Heparegen (Jelfa, PL): tabl. 100 mg.
Octreotide*
Oktreotyd
Hormon podwzgórza lub jego pochodna, Hormonum sive analogum, Inhibitor, Inhibitor hormonu
ATC: H 01 CB
Cykliczny (2→7)disiarczek D-fenyloalanylo-L-cysteinylo-L-fenyloalanylo-D-tryptofilo-L-lizylo-L-treonylo-N-[(1R,2R)-2-hydroksy-1-(hydroksymetylo)-propylo]-L-cysteinamidu 2-(D-Fenyloalanylo-L-cystylo-L-fenyloalanylo-D-tryptofilo-L-lizylo-L-treonylo-L-cystylo)-(2R,3R)-butan-1,3-diol
CAS: 83150-76-9, SMS 201-995, GH-RIF (jak Somatostatin)
Synonimy
Growth hormone release inhibiting factor
Pochodne
Octan oktreotydu ;SMS 201-995 ac
Działanie. Cykliczny oktapeptyd, analog somatostatyny, wykazujący podobne jak ona właściwości. Ma jednak dłuższy czas działania. U osób zdrowych hamuje wydzielanie serotoniny i peptydów żołądkowo-jelitowo-trzustkowych: gastryny, wazoaktywnego peptydu jelitowego (VIP), insuliny, glukagonu, sekretyny, motyliny i polipeptydu trzustkowego. Hamuje również wydzielanie hormonu wzrostu (GH, somatotropina). W rakowiaku może łagodzić objawy związane z wydzielaniem hormonów, zwłaszcza serotoniny: zaczerwienienie skóry, biegunka. W guzach VIPoma zmniejsza stężenie VIP, nawet do poziomu fizjologicznego, wyrównuje zaburzenia elektrolitowe, zmniejsza nasilenie biegunki. W glucagonoma zmniejsza nasilenie biegunki i stężenie glukagonu. Nie działa przeciwnowotworowo. Po podaniu podskórnym szybko się wchłania, maksym. stężenie osiąga po 0,4 h. Wiąże się gł. z lipoproteinami, w znacznie mniejszym stopniu z albuminami. Okres półtrwania wynosi ok. 1,5 h. Mniej więcej 32% dawki leku jest wydalane w postaci nie zmienionej przez nerki.
Wskazania. Oktreotyd jest stosowany w celu łagodzenia objawów związanych z guzami hormonalnie czynnymi przewodu pokarmowego; również w akromegalii, poprzedzając leczenie operacyjne gruczolaka przysadki w celu zmniejszenia wymiarów i spoistości gruczolaka.
Interakcje. Opóźnia wchłanianie jelitowe cymetydyny i osłabia wchłanianie cyklosporyny. U chorych na cukrzycę zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę i doustne leki przeciwcukrzycowe.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Nadwrażliwość na oktreotyd. Ostrożnie stosować w przypadku insulinoma (może nasilać głębokość i czas trwania hipoglikemii). Ciąża (kat. B). Stosować jedynie w razie zdecydowanej konieczności. Karmienie piersią. Stosować ostrożnie.
Działania niepożądane. Ból i zaczerwienienie skóry w miejscu wstrzyknięcia leku. Zaburzenia czynności przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, ból brzucha, zaparcia, wzdęcia, biegunka lub nieprawidłowe stolce, zgaga, krwawienia z przewodu pokarmowego), niekiedy stany niedocukrzenia i zaburzenia czynności wątroby (zapalenie wątroby, żółtaczka, nieznaczne zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, kamica żółciowa). Reakcje skórne (ścieńczenie, łuszczenie lub świąd skóry, wysypki, utrata włosów). Ponadto bóle kostno-mięśniowo-stawowe, ból w klatce piersiowej, kurcze mięśni, zakrzepowe zapalenie żył, niewydolność krążenia, nadciśnienie tętnicze, niedociśnienie ortostatyczne, niepokój, drgawki, brak łaknienia, senność lub bezsenność, drażliwość, oziębłość płciowa, obniżenie libido, omdlenia, drżenia, wyciek z nosa, mlekotok, skąpomocz lub częstomocz, zapalenie gruczołu krokowego, hiperosmolarność moczu, suchość w ustach, zaburzenia widzenia, dreszcze, gorączka.
Dawkowanie.Podskórnie. Początkowo 0,05 mg 1-2 razy dz. Zależnie od odpowiedzi dawkę można zwiększyć do 0,2 mg 3 razy dz. W rakowiaku 0,1-0,6 mg dz. w 2-4 dawkach przez pierwsze 2 tyg. W guzach VIPoma 0,2-0,3 mg dz. w 2-4 dawkach przez pierwsze 2 tyg. Nie należy przekraczać dawki 0,45 mg dz. U dzieci z guzami wytwarzającymi GH: 0,05-0,1 mg co 6-8 h. Należy unikać wielokrotnych wstrzyknięć podskórnych leku w to samo miejsce. Uwaga. U chorych z niewydolnością nerek, u których konieczne jest wykonanie dializy, należy modyfikować dawki oktreotydu.
Uwagi. U chorych leczonych długotrwale należy wykonywać kontrolne badania ultradźwiękowe pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych - ze względu na możliwość rozwoju kamicy żółciowej. U wszystkich leczonych należy monitorować stężenie tyroksyny.
[K.J.]
Preparaty proste
•Sandostatin®, ~ LAR® (Novartis, CH): amp. 0,05 mg w 1 mL, 0,1 mg w 1 mL i 0,2 mg w 1 mL - roztwór do wstrzyknięć s.c. i wlewów ; fiol. (~ LAR) 10 mg, 20 mg i 30 mg (mikrogranulki do przygotowania zawiesiny do wstrzyknięć im.). Preparat zawiera octan oktreotydu. Dawki podano w przeliczeniu na oktreotyd.
Mitotane*
Mitotan
Cytostaticum, Inny lek cytostatyczny
ATC: L 01 XX, L 02 BG
1-Chloro-2-[2,2-dichloro-1-(4-chlorofenylo)-etylo]-benzen 1,1-Dichloro-2-(2-chlorofenylo)-2-(4-chlorofenylo)-etan
NSC 38721, CB 313, CAS: 53-19-0, WR 13045
Synonimy
o,p'DDD, O-Piprine-DDD
Działanie. Cytostatyk wybiórczo hamujący czynność kory nadnerczy. Blokuje syntezę kortyzolu. Hamuje aktywność dehydrogenazy G-6-P. Hamuje syntezę trifosfopirydyny i jej metabolizm w nadnerczach. Mniej więcej w 40% wchłania się z przewodu pokarmowego, osiągając po 3-5 h maksym. stężenie w krwi. W 60% jest wydalany w postaci nie zmienionej z kałem i w 10-25% z moczem. Kumuluje się w tkance tłuszczowej.
Wskazania. Jedynym wskazaniem do stosowania mitotanu jest nieoperacyjny rak kory nadnerczy.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Nadwrażliwość na mitotan, niewydolność nerek i wątroby. Ciąża (kat. C). Stosować jedynie w wypadku, gdy korzyść dla matki jest większa niż potencjalne zagrożenie dla płodu. Karmienie piersią. Nie należy stosować.
Działania niepożądane. Zaburzenia czynności przewodu pokarmowego: nudności i wymioty, biegunka, brak łaknienia. Neurotoksyczność: bóle i zawroty głowy, senność. Skórne odczyny alergiczne, gorączka. Zmętnienie soczewki, podwójne widzenie. Zaburzenia ze strony układu krążenia: nadciśnienie tętnicze, niedociśnienie ortostatyczne.
Dawkowanie.Doustnie początkowo 2-6 g dz. podawane w 3-4 dawkach. Początkową dawkę można zwiększyć do 9-10 g dz. lub do wystąpienia objawów toksyczności. Na odpowiedź na leczenie należy czekać ok. 1 mies. U osób z upośledzoną czynnością wątroby i nerek dawki mitotanu należy zmniejszyć. Uwaga. Mitotanu nie należy podawać z "tłustymi pokarmami" ze względu na długi okres kumulacji leku w tkance tłuszczowej. W trakcie leczenia mitotanem i przez miesiąc od zakończenia terapii chorzy powinni otrzymywać substytucyjnie kortyzon w dawce 25 mg rano i 12,5 mg wieczorem.
Uwagi. Podczas leczenia chorzy nie powinni prowadzić pojazdów mechanicznych, obsługiwać maszyn.
[K.J.]
Preparaty proste
Lysodren (Lab. HRA Pharma, r-c): tabl. podzielne 500 mg.
Aminoglutethimide*
Aminoglutetymid
Cytostaticum, Inhibitor enzymu
ATC: L 02 BG
3-(4-Aminofenylo)-3-etylo-2,6-piperydynodion
ND 1966, Ba 16038, CAS: 125-84-8
Synonimy
Elipten
Działanie. Pochodna glutetymidu. Działa hamująco na aktywności układu enzymatycznego w mitochondriach nadnerczy, w rezultacie czego dochodzi do zablokowania syntezy hormonów nadnerczowych: mineralokortykosteroidów, glikokortykosteroidów, hormonów płciowych - androgenów i estrogenów. Powoduje odwracalną chemiczną adrenalektomię. Hamuje również reakcję aromatyzacji androstendionu do estronu zachodzącą w tkance tłuszczowej, wątrobie i tkance nowotworowej, a także powoduje niewielkie zmniejszenie stężenia w krwi hormonów tarczycowych. Zmniejszenie stężenia hormonów kory nadnerczy w krwi w trakcie leczenia aminoglutetymidem powoduje wskutek sprzężenia zwrotnego zwiększenie stężenia ACTH w krwi i w rezultacie przełamanie bloku syntezy hormonów nadnerczowych. Dlatego podczas terapii aminoglutetymidem należy jednocześnie podawać substytucyjnie hydrokortyzon lub kortyzon. Aminoglutetymid dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego. Z białkami osocza wiąże się mw. w 23%. Jest wydalany z moczem: w 40% w postaci nie zmienionej, w 20-50% w postaci pochodnej acetylowej. W czasie leczenia aminoglutetymidem dochodzi do zjawiska przyspieszenia jego metabolizmu, co objawia się skróceniem okresu półtrwania. U chorych uprzednio nie leczonych okres półtrwania wynosi ok. 13 h, a po 2 tyg. leczenia ok. 7 h. Aminoglutetymid nie wpływa na zmniejszenie wytwarzania estrogenów przez jajniki, dlatego podawany kobietom przed menopauzą bardzo nieznacznie zmniejsza stężenie estrogenów w krwi. Glutetymid początkowo był stosowanay jako lek przeciwdrgawkowy.
Wskazania. Aminoglutetymid jest stosowany w hormonoterapii nowotworów, gł. raka sutka i jego przerzutów (zwł. receptorowo-pozytywne u kobiet po menopauzie lub przebytej kastracji). Zespół Cushinga w przebiegu gruczolaka, raka lub przerostu kory nadnerczy oraz ektopowego wytwarzania ACTH poza przysadką mózgową.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Ciąża, (kat. X), Karmienie piersią. Nie należy stosować.
Działania niepożądane. Senność, zaczerwienienie skóry twarzy, brak łaknienia, nudności i wymioty, ataksja i drżenia mięśniowe, zawroty głowy, niedoczynność tarczycy. Mielotoksyczność: niedokrwistość, leukopenia, trombocytopenia. Wysypka odropodobna. Niedociśnienie tętnicze, zmniejszenie stężenia Na w krwi.
Dawkowanie.Doustnie. W pierwszym tygodniu kuracji podaje się rano 125 mg, po południu 125 mg; w drugim tygodniu rano 250 mg, po południu 125 mg. Począwszy od 3 tyg. podaje się rano 250 mg, po południu 250 mg. Aminoglutetymid należy podawać łącznie z hydrokortyzonem lub kortyzonem. Od początku leczenia podaje się doustnie hydrokortyzon w stałej dawce: rano 20 mg, po południu 10 mg. Zamiast hydrokortyzonu można podawać doustnie kortyzon w dawce 25 mg rano i 12,5 mg po południu.
Uwagi. W trakcie leczenia należy kontrolować ciśnienie tętnicze oraz czynność tarczycy.
[K.J.]
Preparaty proste
•Aminoglutetimid (Vipharm, PL): tabl. 250 mg.
Orimeten® (Novartis Pharma, D): tabl. podzielne 250 mg.
Anastrozole*
Anastrozol
Cytostaticum, Inhibitor enzymu
ATC: L 02 BG
2,2'
imetylo-2,2'-[5-(1H-1,2,4-triazol-1-ilometylo)-1,3-fenyleno]-bis(propiononitryl)
CAS: 120511-73-1, ZD 1033, ICI D 1033
Działanie. Selektywny niesteroidowy inhibitor aromatazy zmniejszający stężenie estradiolu w surowicy. Nie wpływa na syntezę kortykosteroidów nadnerczowych. Po podaniu doustnym bardzo dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego do krążenia układowego (83-85%). Spożywanie pokarmu nie wpływa na stopień wchłaniania się anastrozolu. Jest wydalany gł. przez nerki (w ok. 85%) i w znacznie mniejszym stopniu przez wątrobę (11%). Okres półtrwania u kobiet w okresie menopauzy wynosi ok. 50 h. Parametry farmakokinetyczne anastrozolu są podobne u chorych i zdrowych kobiet. Głównym metabolitem jest triazol nie wykazujący aktywności farmakologicznej. Mniej więcej w 40% anastrozol wiąże się z białkami osocza.
Wskazania. Anastrozol jest stosowany w hormonoterapii zaawansowanych postaci raka sutka u niemiesiączkujących kobiet, po wystąpieniu progresji choroby po uprzedniej hormonoterapii tamoksyfenem. Chore, u których nie stwierdzono receptorów estrogenowych i progesteronowych, oraz chore, które nie reagowały na uprzednią hormonoterapię tamoksyfenem, rzadko odpowiadają na leczenie anastrozolem.
Interakcje. W trakcie leczenia anastrozolem nie należy podawać preparatów zawierających estrogeny, gdyż mogą one znosić działanie farmakologiczne anastrozolu.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Ciąża (kat. D). Stosowanie leku jest dopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy jest to bezwględnie konieczne, np. ciężkie choroby lub stany zagrożenia życia. Karmienie piersią. Nie stosować.
Działania niepożądane. Mogą wystąpić objawy rzekomogrypowe, tj. bóle kostno-stawowe, gorączka, ból szyi, biegunka, zwiększenie ciśnienia tętniczego, zapalenie żył, zwiększenie aktywności aminotransferaz i fosfatazy zasadowej oraz stężenia cholesterolu w surowicy, mielotoksyczność (niedokrwistość, leukopenia), zmniejszenie masy ciała, zaburzenia snu, niepokój, zapalenie zatok, oskrzeli, zakażenia układu moczowego, ból gruczołu sutkowego, krwawienia z narządu rodnego podczas pierwszych tygodni terapii.
Dawkowanie.Jednorazowo 1 mg dz. U chorych przyjmujących anastrozol nie trzeba dodatkowo podawać gliko- i mineralokortykosteroidów.
Przedawkowanie. Nie jest znana dawka leku stanowiąca zagrożenie dla życia, dlatego w razie ew. przedawkowania zaleca się postępowanie objawowe: wywoływanie wymiotów u chorej, która nie straciła przytomności, oraz dializę ze względu na słabe wiązanie się anastrozolu z białkami osocza.
[K.J.]
Preparaty proste
•Arimidex® (AstraZeneca, GB): tabl. powl. 1 mg.
Exemestane*
Eksemestan
Cytostaticum, Inhibitor, Inhibitor aromatazy, Inhibitor enzymu
ATC: L 02 BG
6-Metylenoandrosta-1,4-dieno-3,17-dion
CAS: 107868-30-4, FCE 24304
Synonimy
Exemastine
Działanie. Steroidowy inhibitor aromatazy strukturalnie odpowiadający naturalnemu androstenedionowi. Hamuje w tkankach obwodowych przemianę androgenów w estrogeny. Działa poprzez nieodwracalne połączenie z receptorem enzymu, powodując jego inaktywację. Podawanie eksemestanu nie ma wpływu na nadnerczową syntezę kortyzolu lub aldosteronu i nie jest konieczne uzupełniające stosowanie gliko- i mineralokortykosteroidów. Po podaniu doustnym wchłania się szybko. Całkowita biodostępność nie została dotychczas określona. Po podaniu pojedynczej dawki 25 mg maksym. stężenie w osoczu osiąga po 2 h. W 90% łączy się z białkami osocza. Okres półtrwania eliminacji wynosi 24 h. Jest wydalany z moczem i kałem.
Wskazania. Eksemestan jest stosowany w leczeniu zaawansowanego raka sutka u chorych po naturalnej lub wywołanej sztucznie menopauzie po niepowodzeniu uprzedniego leczenia antyestrogenami lub niesteroidowymi inhibitorami aromatazy i progestagenami.
Interakcje. Podawanie eksemestanu łącznie z lekami zawierającymi estrogeny może znosić jego farmakologiczne działanie. Ostrożnie stosować z lekami metabolizowanymi przez układ enzymatyczny cytochromu P450.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Nadwrażliwość. Nie należy stosować u kobiet w wieku rozrodczym.
Działania niepożądane. Uderzenia gorąca, nudności i wymioty, uczucie zmęczenia, zwiększona potliwość, zawroty i bóle głowy, bezsenność, zmiany skórne, bóle w jamie brzusznej, brak łaknienia, depresja, utrata włosów, obwodowe obrzęki, zaparcia, niestrawność, zmniejszenie liczby limfocytów, leukocytów lub trombocytów.
Dawkowanie.Doustnie 25 mg raz dz., po posiłku.
[A.Z.]
Preparaty proste
•Aromasin® (Pharmacia, GB): tabl. powl. 25 mg.
Letrozole
Letrozol
Cytostaticum, Inhibitor, Inhibitor aromatazy, Inhibitor enzymu
ATC: L 02 BG
4,4'-(1,4-1,2,4-Triazol-1-ilometyleno)-bis[benzonitryl]
CAS: 112809-51-5
Działanie. Niesteroidowy inhibitor aromatazy hamujący syntezę estrogenów. Wykazuje działanie przeciwnowotworowe. Unieczynnia aromatazę poprzez kompetycyjne wiązanie się z kompleksem aromatazy układu enzymatycznego cytochromu P450 hamującego biosyntezę estrogenów we wszystkich tkankach, w których znajduje się ten kompleks. Blokowanie aktywności aromatazy jest wysoce specyficzne i nie dotyczy procesów steroidogenezy w nadnerczach, w związku z czym nie trzeba dodatkowo podawać gliko- i mineralokortykosteroidów. Po podaniu doustnym letrozol bardzo szybko i całkowicie (99,9%) wchłania się z przewodu pokarmowego. W 60% wiąże się z białkami osocza, gł. z albuminami (55%). Okres półtrwania wynosi ok. 2 dni. Jest usuwany gł. przez nerki (88,2±7,6%) oraz z kałem (3,8±0,9%).
Wskazania. Letrozol jest stosowany w leczeniu zaawansowanego raka sutka u kobiet w okresie menopauzy, po uprzednim wyczerpaniu odpowiedzi klinicznej lub niepowodzeniu stosowania antyestrogenów.
Interakcje. Letrozol hamuje in vitro aktywność izoenzymów 2A6 i 2C19 układu enzymatycznego cytochromu P450 (CYP 2A6 i CYP 2C19), co należy brać pod uwagę w razie równoczesnego stosowania leków metabolizowanych przez te izoenzymy. Spożycie pokarmu nieznacznie wpływa na wchłanianie letrozolu.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Nadwrażliwość na letrozol. Nie stosować u kobiet przed menopauzą. Ciąża (kat. D). Stosowanie leku jest dopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy jest to bezwzględnie konieczne np. ciężkie choroby lub stany zagrożenia życia. Karmienie piersią. Nie należy stosować.
Działania niepożądane. Nudności, wymioty, osłabienie, obrzęki, uderzenia gorąca, bóle kostno-stawowe, brak łaknienia, krwawienia z narządu rodnego, zaparcia, zapalenie żył, zwiększenie aktywności aminotransferaz w surowicy.
Dawkowanie.Doustnie 2,5 mg dz. Leczenie kontynuuje się do progresji choroby.
Przedawkowanie. W razie przedawkowania należy zastosować leczenie objawowe.
[K.J.]
Preparaty proste
•Femara® (Novartis, CH): tabl. powl. 2,5 mg.
•Lametta (Vipharm, PL): tabl. powl. 2,5 mg.
Orlistat
orlistat
inhibitor lipasae
A08AB
Działanie: Orlistat (tetrahydrolipostatyna) jest swoistym, długo działającym inhibitorem lipaz wytwarzanych w przewodzie pokarmowym. Jest on częściowo uwodornioną pochodną endogennej lipostatyny syntetyzowanej przez Streptomyces toxytricini. Lek jest stosowany w leczeniu otyłości; jego działanie polega na zmniejszeniu wchłaniania tłuszczów i zmniejszeniu ilości dostarczanych organizmowi kalorii. Orlistat działa w świetle przewodu pokarmowego. Hamuje aktywność lipazy poprzez łączenie się z aktywnym centrum serynowym enzymu (Ser 152). Zahamowanie lipaz powoduje zatrzymanie hydrolizy spożytych triglicerydów do ulegających wchłonięciu wolnych kwasów tłuszczowych i monoglicerydów. Podczas stosowania zalecanej dawki orlistatu wchłanianie tłuszczów ulega zmniejszeniu o ok. 30%. Zwiększenie zawartości tłuszczu w kale pojawia się po 24-48 godzinach od podania leku. W przypadku przerwania leczenia zawartość tłuszczu w kale wraca do wartości sprzed leczenia po upływie 48-72 h. Po zaprzestaniu podawania orlistatu aktywność lipazy wraca do normy dzięki ciągłemu wydzielaniu enzymu do światła przewodu pokarmowego. Po podaniu doustnym orlistat praktycznie nie ulega wchłonięciu. Stężenie leku w osoczu wynosi mniej niż 5 ng/ml. In vitro orlistat wiąże się w ponad 99% z białkami osocza. Metabolizm zachodzi przede wszystkim w ścianie jelita do praktycznie nieaktywnych pochodnych M1 i M3. Lek niewchłonięty wydalany jest z kałem. Wchłonięty orlistat oraz metabolity M1 i M3 wydalane są z żółcią do przewodu pokarmowego. Czas całkowitego wydalania orlistatu (z kałem i z moczem) wynosi 3-5 dni. Nie przeprowadzano badań nad farmakokinetyką orlistatu u dzieci, osób w podeszłym wieku, chorych z upośledzoną czynnością nerek i(lub) wątroby.
Wskazania: Leczenie chorych otyłych (wskaźnik masy ciała [BMI] >= 30 kg/m2) lub z nadwagą (wskaźnik masy ciała [BMI] >= 28 kg/m2), jeśli występują dodatkowe czynniki ryzyka. Orlistat stosuje się jednocześnie z dietą o umiarkowanie małej kaloryczności. Leczenie orlistatem można rozpocząć, jeśli wcześniejsze leczenie samą dietą spowodowało zmniejszenie masy ciała co najmniej o 2,5 kg w ciągu 4 kolejnych tyg. Podawania orlistatu należy zaprzestać po 12 tyg., jeśli nie uzyskano redukcji masy ciała co najmniej o 5% w stosunku do masy ciała na początku leczenia.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na orlistat lub inne składniki preparatu, zespół złego wchłaniania, cholestaza, ciąża, okres karmienia piersią. Nie stosować u dzieci. Zmniejszenie masy ciała u chorych na cukrzycę prowadzi do poprawy kontroli metabolicznej, co może wymagać zmniejszenia dawek doustnych leków przeciwcukrzycowych i(lub) insuliny.
Interakcje: Średnie stężenia niektórych witamin (A, D, E i b-karoten) podczas leczenia orlistatem były zmniejszone, chociaż zwykle pozostawały w granicach normy. Orlistat ani spowodowane jego działaniem ok. 30% zmniejszenie wchłaniania tłuszczów nie zmieniają istotnie farmakokinetyki warfaryny, digoksyny ani fenytoiny. Leczenie orlistatem nie wpływa na czas protrombinowy (PT) ani stężenie czynnika VII w osoczu. Nie stwierdzono niekorzystnego wpływu leczenia orlistatem na wchłanianie witaminy K. W trakcie jednoczesnego podawania warfaryny lub leków przeciwzakrzepowych wskazane jest jednak monitorowanie parametrów krzepnięcia. Jednoczesne leczenie orlistatem i prawastatyną zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, włącznie z rabdomiolizą, co wiąże się ze zwiększeniem o ok. 30% dostępności biologicznej prawastatyny (dostosować dawki). Orlistat nie wykazuje istotnych klinicznie interakcji z glibenklamidem, etanolem, doustnymi środkami antykoncepcyjnymi, atenololem, furosemidem, nifedypiną ani kaptoprylem. Z powodu braku odpowiednich badań nie zaleca się jednoczesnego stosowania orlistatu z fibratami, akarbozą, pochodnymi biguanidu oraz lekami zmniejszającymi łaknienie.
Działanie niepożądane: Oddawanie gazów z plamieniem, oleiste stolce, oleista wydzielina, zwiększona częstotliwość oddawania stolca, nagłe parcie na stolec, nietrzymanie stolca, bóle brzucha, wzdęcie, dyskomfort w okolicy odbytu, luźne stolce. Częstość działań niepożądanych ulegała zmniejszeniu po dłuższym okresie przyjmowania orlistatu. Częstość występowania działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego może się zwiększać w przypadku stosowania orlistatu wraz z dietą o dużej zawartości tłuszczu ( np. przy diecie >2000 kcal/d, gdy więcej niż 30% energii pochodzi z ponad 67 g tłuszczu). Dzienne dostarczanie tłuszczów powinno być równomiernie rozłożone na 3 posiłki w ciągu dnia.
Ciąża i laktacja: Kategoria B. Ze względu na brak odpowiednich badań nie zaleca się stosowania orlistatu w ciąży, a także w okresie karmienia piersią.
Dawkowanie: P.o. Dorośli: 120 mg 3 razy na dobę w czasie posiłków lub do 1 h po posiłku. Jeśli chory nie spożywa posiłku lub posiłek nie zawiera tłuszczu, można opuścić dawkę leku. Chorzy powinni zachowywać zrównoważoną dietę o umiarkowanie małej kaloryczności, w której zawartość tłuszczów nie przekracza 30% wartości energetycznej. Dobowe spożycie tłuszczów, białek i węglowodanów powinno być równomiernie rozłożone między 3 główne posiłki. Dieta powinna być bogata w owoce i warzywa.
Preparaty
orlistat
Zmieniony przez - Krzabr w dniu 2005-12-27 21:12:17
Sylibinina
Hepatoprotectivum, Metabolicum
ATC: A 05 BA
2-[trans-3-(4-Hydroksy-3-metoksyfenylo)-3-hydroksymetylo-1,4-benzodioksan-6-ylo]-3,5,7-trihydroksychroman-4-on
CAS: 22888-70-6
Synonimy
Silimarina, Silybin, Silymarin
Działanie. Sylibinina, czyli sylibina A i B, jest gł. składnikiem kompleksu flawonolignanów, zwanego sylimaryną, występującego w owocach ostropestu plamistego (Silybum marianum L., syn. Carduus mariae). W skład kompleksu wchodzą również sylikrystyna i sylidionina. Sylibinina jest źle rozpuszczalna w wodzie i musi być podawana doustnie. Rozpuszczalna w wodzie jest sól disodowa dihemibursztynianu sylibininy i może być podawana dożylnie. Sylibinina chroni komórki wątrobowe przed działaniem szkodliwych czynników. Pobudza regenerację uszkodzonych komórek. Odkłada się w błonie komórkowej i hamuje jej rozkład przez amanitynę.
Wskazania. Sylibininę stosuje się w toksycznych i metabolicznych uszkodzeniach miąższu wątroby (w stanach zapalnych, stłuszczeniu i marskości, uszkodzeniach polekowych) oraz po zjedzeniu trudno strawnych pokarmów. Jest również stosowana w zatruciu muchomorem sromotnikowym i środkami ochrony roślin.
Działania niepożądane. Podawana w dużych dawkach działa słabo przeczyszczająco.
Uwagi. Preparaty zob. też Silybum marianum [L.] Gaertn. w rozdz. Leki pochodzenia naturalnego.
Preparaty proste
•Flexiderm (Herbapol Poznań, PL): tuby 30 g - maść (100 g zawiera 1 g kompleksu symalirynowo-fosfolipidowego w przeliczeniu na sylibinę). Dz. Przeciwzapalne i przeciwalergiczne. Kompleks symalirynowo-fosfolipidowy ma zdolność wychwytywania wolnych rodników. W. Wspomagająco w leczeniu przewlekłych schorzeń skóry (wyprysk, rumień, atopowe zapalenie skóry, oparzenia, odmrożenia, łuszczyca, nadmierne wysuszenie). S.u. Chorobowo zmienioną powierzchnię skóry smarować niewielką ilością maści kilka razy dz.
Legalon® SIL (Madaus, D): fiol. 350 mg sylibininy w postaci soli disodowej diwodorobursztynianu (subst. sucha). W. Zatrucie muchomorem sromotnikowym (Amanita phalloides). D. Dożylnie 20 mg/kg mc. na dobę podane w 4 wlewach co 2 h.
Timonacic*
Tymonacyk
Cholagogum, Hepatoprotectivum, Lipotropicum
ATC: A 05 BA
Kwas tiazolidyno-4-karboksylowy
NSC-25855, ATC, CAS: 444-27-9
Synonimy
Thioproline
Działanie. W organizmie jest metabolizowany do cysteiny. Chroni miąższ wątroby przed uszkadzającym działaniem toksyn bakteryjnych i wirusowych, etanolu, pochodnych benzenu i metali ciężkich. Działa żółciopędnie. Zmniejsza stężenie lipidów w krwi.
Wskazania. Tymonacyk jest stosowany w skojarzonym leczeniu ostrych i przewlekłych chorób wątroby, łuszczycy i trądziku.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Nadwrażliwość na tymonacyk. Ciąża, Karmienie piersią. Nie należy stosować. Dzieci. Nie należy stosować do 6. rż.
Działania niepożądane. Zmiany skórne, nudności.
Dawkowanie.Doustnie przed posiłkami. Dorosłym początkowo 200 mg 2-3 razy dz., następnie po ustąpieniu dolegliwości 100 mg 2 razy dz. Dzieciom od 6. rż. 50-200 mg dz.
[A.Z.]
Preparaty proste
•Hepacom (Sanofi-Synthelabo, PL): tabl. 100 mg.
•Heparegen (Jelfa, PL): tabl. 100 mg.
Octreotide*
Oktreotyd
Hormon podwzgórza lub jego pochodna, Hormonum sive analogum, Inhibitor, Inhibitor hormonu
ATC: H 01 CB
Cykliczny (2→7)disiarczek D-fenyloalanylo-L-cysteinylo-L-fenyloalanylo-D-tryptofilo-L-lizylo-L-treonylo-N-[(1R,2R)-2-hydroksy-1-(hydroksymetylo)-propylo]-L-cysteinamidu 2-(D-Fenyloalanylo-L-cystylo-L-fenyloalanylo-D-tryptofilo-L-lizylo-L-treonylo-L-cystylo)-(2R,3R)-butan-1,3-diol
CAS: 83150-76-9, SMS 201-995, GH-RIF (jak Somatostatin)
Synonimy
Growth hormone release inhibiting factor
Pochodne
Octan oktreotydu ;SMS 201-995 ac
Działanie. Cykliczny oktapeptyd, analog somatostatyny, wykazujący podobne jak ona właściwości. Ma jednak dłuższy czas działania. U osób zdrowych hamuje wydzielanie serotoniny i peptydów żołądkowo-jelitowo-trzustkowych: gastryny, wazoaktywnego peptydu jelitowego (VIP), insuliny, glukagonu, sekretyny, motyliny i polipeptydu trzustkowego. Hamuje również wydzielanie hormonu wzrostu (GH, somatotropina). W rakowiaku może łagodzić objawy związane z wydzielaniem hormonów, zwłaszcza serotoniny: zaczerwienienie skóry, biegunka. W guzach VIPoma zmniejsza stężenie VIP, nawet do poziomu fizjologicznego, wyrównuje zaburzenia elektrolitowe, zmniejsza nasilenie biegunki. W glucagonoma zmniejsza nasilenie biegunki i stężenie glukagonu. Nie działa przeciwnowotworowo. Po podaniu podskórnym szybko się wchłania, maksym. stężenie osiąga po 0,4 h. Wiąże się gł. z lipoproteinami, w znacznie mniejszym stopniu z albuminami. Okres półtrwania wynosi ok. 1,5 h. Mniej więcej 32% dawki leku jest wydalane w postaci nie zmienionej przez nerki.
Wskazania. Oktreotyd jest stosowany w celu łagodzenia objawów związanych z guzami hormonalnie czynnymi przewodu pokarmowego; również w akromegalii, poprzedzając leczenie operacyjne gruczolaka przysadki w celu zmniejszenia wymiarów i spoistości gruczolaka.
Interakcje. Opóźnia wchłanianie jelitowe cymetydyny i osłabia wchłanianie cyklosporyny. U chorych na cukrzycę zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę i doustne leki przeciwcukrzycowe.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Nadwrażliwość na oktreotyd. Ostrożnie stosować w przypadku insulinoma (może nasilać głębokość i czas trwania hipoglikemii). Ciąża (kat. B). Stosować jedynie w razie zdecydowanej konieczności. Karmienie piersią. Stosować ostrożnie.
Działania niepożądane. Ból i zaczerwienienie skóry w miejscu wstrzyknięcia leku. Zaburzenia czynności przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, ból brzucha, zaparcia, wzdęcia, biegunka lub nieprawidłowe stolce, zgaga, krwawienia z przewodu pokarmowego), niekiedy stany niedocukrzenia i zaburzenia czynności wątroby (zapalenie wątroby, żółtaczka, nieznaczne zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, kamica żółciowa). Reakcje skórne (ścieńczenie, łuszczenie lub świąd skóry, wysypki, utrata włosów). Ponadto bóle kostno-mięśniowo-stawowe, ból w klatce piersiowej, kurcze mięśni, zakrzepowe zapalenie żył, niewydolność krążenia, nadciśnienie tętnicze, niedociśnienie ortostatyczne, niepokój, drgawki, brak łaknienia, senność lub bezsenność, drażliwość, oziębłość płciowa, obniżenie libido, omdlenia, drżenia, wyciek z nosa, mlekotok, skąpomocz lub częstomocz, zapalenie gruczołu krokowego, hiperosmolarność moczu, suchość w ustach, zaburzenia widzenia, dreszcze, gorączka.
Dawkowanie.Podskórnie. Początkowo 0,05 mg 1-2 razy dz. Zależnie od odpowiedzi dawkę można zwiększyć do 0,2 mg 3 razy dz. W rakowiaku 0,1-0,6 mg dz. w 2-4 dawkach przez pierwsze 2 tyg. W guzach VIPoma 0,2-0,3 mg dz. w 2-4 dawkach przez pierwsze 2 tyg. Nie należy przekraczać dawki 0,45 mg dz. U dzieci z guzami wytwarzającymi GH: 0,05-0,1 mg co 6-8 h. Należy unikać wielokrotnych wstrzyknięć podskórnych leku w to samo miejsce. Uwaga. U chorych z niewydolnością nerek, u których konieczne jest wykonanie dializy, należy modyfikować dawki oktreotydu.
Uwagi. U chorych leczonych długotrwale należy wykonywać kontrolne badania ultradźwiękowe pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych - ze względu na możliwość rozwoju kamicy żółciowej. U wszystkich leczonych należy monitorować stężenie tyroksyny.
[K.J.]
Preparaty proste
•Sandostatin®, ~ LAR® (Novartis, CH): amp. 0,05 mg w 1 mL, 0,1 mg w 1 mL i 0,2 mg w 1 mL - roztwór do wstrzyknięć s.c. i wlewów ; fiol. (~ LAR) 10 mg, 20 mg i 30 mg (mikrogranulki do przygotowania zawiesiny do wstrzyknięć im.). Preparat zawiera octan oktreotydu. Dawki podano w przeliczeniu na oktreotyd.
Mitotane*
Mitotan
Cytostaticum, Inny lek cytostatyczny
ATC: L 01 XX, L 02 BG
1-Chloro-2-[2,2-dichloro-1-(4-chlorofenylo)-etylo]-benzen 1,1-Dichloro-2-(2-chlorofenylo)-2-(4-chlorofenylo)-etan
NSC 38721, CB 313, CAS: 53-19-0, WR 13045
Synonimy
o,p'DDD, O-Piprine-DDD
Działanie. Cytostatyk wybiórczo hamujący czynność kory nadnerczy. Blokuje syntezę kortyzolu. Hamuje aktywność dehydrogenazy G-6-P. Hamuje syntezę trifosfopirydyny i jej metabolizm w nadnerczach. Mniej więcej w 40% wchłania się z przewodu pokarmowego, osiągając po 3-5 h maksym. stężenie w krwi. W 60% jest wydalany w postaci nie zmienionej z kałem i w 10-25% z moczem. Kumuluje się w tkance tłuszczowej.
Wskazania. Jedynym wskazaniem do stosowania mitotanu jest nieoperacyjny rak kory nadnerczy.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Nadwrażliwość na mitotan, niewydolność nerek i wątroby. Ciąża (kat. C). Stosować jedynie w wypadku, gdy korzyść dla matki jest większa niż potencjalne zagrożenie dla płodu. Karmienie piersią. Nie należy stosować.
Działania niepożądane. Zaburzenia czynności przewodu pokarmowego: nudności i wymioty, biegunka, brak łaknienia. Neurotoksyczność: bóle i zawroty głowy, senność. Skórne odczyny alergiczne, gorączka. Zmętnienie soczewki, podwójne widzenie. Zaburzenia ze strony układu krążenia: nadciśnienie tętnicze, niedociśnienie ortostatyczne.
Dawkowanie.Doustnie początkowo 2-6 g dz. podawane w 3-4 dawkach. Początkową dawkę można zwiększyć do 9-10 g dz. lub do wystąpienia objawów toksyczności. Na odpowiedź na leczenie należy czekać ok. 1 mies. U osób z upośledzoną czynnością wątroby i nerek dawki mitotanu należy zmniejszyć. Uwaga. Mitotanu nie należy podawać z "tłustymi pokarmami" ze względu na długi okres kumulacji leku w tkance tłuszczowej. W trakcie leczenia mitotanem i przez miesiąc od zakończenia terapii chorzy powinni otrzymywać substytucyjnie kortyzon w dawce 25 mg rano i 12,5 mg wieczorem.
Uwagi. Podczas leczenia chorzy nie powinni prowadzić pojazdów mechanicznych, obsługiwać maszyn.
[K.J.]
Preparaty proste
Lysodren (Lab. HRA Pharma, r-c): tabl. podzielne 500 mg.
Aminoglutethimide*
Aminoglutetymid
Cytostaticum, Inhibitor enzymu
ATC: L 02 BG
3-(4-Aminofenylo)-3-etylo-2,6-piperydynodion
ND 1966, Ba 16038, CAS: 125-84-8
Synonimy
Elipten
Działanie. Pochodna glutetymidu. Działa hamująco na aktywności układu enzymatycznego w mitochondriach nadnerczy, w rezultacie czego dochodzi do zablokowania syntezy hormonów nadnerczowych: mineralokortykosteroidów, glikokortykosteroidów, hormonów płciowych - androgenów i estrogenów. Powoduje odwracalną chemiczną adrenalektomię. Hamuje również reakcję aromatyzacji androstendionu do estronu zachodzącą w tkance tłuszczowej, wątrobie i tkance nowotworowej, a także powoduje niewielkie zmniejszenie stężenia w krwi hormonów tarczycowych. Zmniejszenie stężenia hormonów kory nadnerczy w krwi w trakcie leczenia aminoglutetymidem powoduje wskutek sprzężenia zwrotnego zwiększenie stężenia ACTH w krwi i w rezultacie przełamanie bloku syntezy hormonów nadnerczowych. Dlatego podczas terapii aminoglutetymidem należy jednocześnie podawać substytucyjnie hydrokortyzon lub kortyzon. Aminoglutetymid dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego. Z białkami osocza wiąże się mw. w 23%. Jest wydalany z moczem: w 40% w postaci nie zmienionej, w 20-50% w postaci pochodnej acetylowej. W czasie leczenia aminoglutetymidem dochodzi do zjawiska przyspieszenia jego metabolizmu, co objawia się skróceniem okresu półtrwania. U chorych uprzednio nie leczonych okres półtrwania wynosi ok. 13 h, a po 2 tyg. leczenia ok. 7 h. Aminoglutetymid nie wpływa na zmniejszenie wytwarzania estrogenów przez jajniki, dlatego podawany kobietom przed menopauzą bardzo nieznacznie zmniejsza stężenie estrogenów w krwi. Glutetymid początkowo był stosowanay jako lek przeciwdrgawkowy.
Wskazania. Aminoglutetymid jest stosowany w hormonoterapii nowotworów, gł. raka sutka i jego przerzutów (zwł. receptorowo-pozytywne u kobiet po menopauzie lub przebytej kastracji). Zespół Cushinga w przebiegu gruczolaka, raka lub przerostu kory nadnerczy oraz ektopowego wytwarzania ACTH poza przysadką mózgową.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Ciąża, (kat. X), Karmienie piersią. Nie należy stosować.
Działania niepożądane. Senność, zaczerwienienie skóry twarzy, brak łaknienia, nudności i wymioty, ataksja i drżenia mięśniowe, zawroty głowy, niedoczynność tarczycy. Mielotoksyczność: niedokrwistość, leukopenia, trombocytopenia. Wysypka odropodobna. Niedociśnienie tętnicze, zmniejszenie stężenia Na w krwi.
Dawkowanie.Doustnie. W pierwszym tygodniu kuracji podaje się rano 125 mg, po południu 125 mg; w drugim tygodniu rano 250 mg, po południu 125 mg. Począwszy od 3 tyg. podaje się rano 250 mg, po południu 250 mg. Aminoglutetymid należy podawać łącznie z hydrokortyzonem lub kortyzonem. Od początku leczenia podaje się doustnie hydrokortyzon w stałej dawce: rano 20 mg, po południu 10 mg. Zamiast hydrokortyzonu można podawać doustnie kortyzon w dawce 25 mg rano i 12,5 mg po południu.
Uwagi. W trakcie leczenia należy kontrolować ciśnienie tętnicze oraz czynność tarczycy.
[K.J.]
Preparaty proste
•Aminoglutetimid (Vipharm, PL): tabl. 250 mg.
Orimeten® (Novartis Pharma, D): tabl. podzielne 250 mg.
Anastrozole*
Anastrozol
Cytostaticum, Inhibitor enzymu
ATC: L 02 BG
2,2'
imetylo-2,2'-[5-(1H-1,2,4-triazol-1-ilometylo)-1,3-fenyleno]-bis(propiononitryl)
CAS: 120511-73-1, ZD 1033, ICI D 1033
Działanie. Selektywny niesteroidowy inhibitor aromatazy zmniejszający stężenie estradiolu w surowicy. Nie wpływa na syntezę kortykosteroidów nadnerczowych. Po podaniu doustnym bardzo dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego do krążenia układowego (83-85%). Spożywanie pokarmu nie wpływa na stopień wchłaniania się anastrozolu. Jest wydalany gł. przez nerki (w ok. 85%) i w znacznie mniejszym stopniu przez wątrobę (11%). Okres półtrwania u kobiet w okresie menopauzy wynosi ok. 50 h. Parametry farmakokinetyczne anastrozolu są podobne u chorych i zdrowych kobiet. Głównym metabolitem jest triazol nie wykazujący aktywności farmakologicznej. Mniej więcej w 40% anastrozol wiąże się z białkami osocza.
Wskazania. Anastrozol jest stosowany w hormonoterapii zaawansowanych postaci raka sutka u niemiesiączkujących kobiet, po wystąpieniu progresji choroby po uprzedniej hormonoterapii tamoksyfenem. Chore, u których nie stwierdzono receptorów estrogenowych i progesteronowych, oraz chore, które nie reagowały na uprzednią hormonoterapię tamoksyfenem, rzadko odpowiadają na leczenie anastrozolem.
Interakcje. W trakcie leczenia anastrozolem nie należy podawać preparatów zawierających estrogeny, gdyż mogą one znosić działanie farmakologiczne anastrozolu.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Ciąża (kat. D). Stosowanie leku jest dopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy jest to bezwględnie konieczne, np. ciężkie choroby lub stany zagrożenia życia. Karmienie piersią. Nie stosować.
Działania niepożądane. Mogą wystąpić objawy rzekomogrypowe, tj. bóle kostno-stawowe, gorączka, ból szyi, biegunka, zwiększenie ciśnienia tętniczego, zapalenie żył, zwiększenie aktywności aminotransferaz i fosfatazy zasadowej oraz stężenia cholesterolu w surowicy, mielotoksyczność (niedokrwistość, leukopenia), zmniejszenie masy ciała, zaburzenia snu, niepokój, zapalenie zatok, oskrzeli, zakażenia układu moczowego, ból gruczołu sutkowego, krwawienia z narządu rodnego podczas pierwszych tygodni terapii.
Dawkowanie.Jednorazowo 1 mg dz. U chorych przyjmujących anastrozol nie trzeba dodatkowo podawać gliko- i mineralokortykosteroidów.
Przedawkowanie. Nie jest znana dawka leku stanowiąca zagrożenie dla życia, dlatego w razie ew. przedawkowania zaleca się postępowanie objawowe: wywoływanie wymiotów u chorej, która nie straciła przytomności, oraz dializę ze względu na słabe wiązanie się anastrozolu z białkami osocza.
[K.J.]
Preparaty proste
•Arimidex® (AstraZeneca, GB): tabl. powl. 1 mg.
Exemestane*
Eksemestan
Cytostaticum, Inhibitor, Inhibitor aromatazy, Inhibitor enzymu
ATC: L 02 BG
6-Metylenoandrosta-1,4-dieno-3,17-dion
CAS: 107868-30-4, FCE 24304
Synonimy
Exemastine
Działanie. Steroidowy inhibitor aromatazy strukturalnie odpowiadający naturalnemu androstenedionowi. Hamuje w tkankach obwodowych przemianę androgenów w estrogeny. Działa poprzez nieodwracalne połączenie z receptorem enzymu, powodując jego inaktywację. Podawanie eksemestanu nie ma wpływu na nadnerczową syntezę kortyzolu lub aldosteronu i nie jest konieczne uzupełniające stosowanie gliko- i mineralokortykosteroidów. Po podaniu doustnym wchłania się szybko. Całkowita biodostępność nie została dotychczas określona. Po podaniu pojedynczej dawki 25 mg maksym. stężenie w osoczu osiąga po 2 h. W 90% łączy się z białkami osocza. Okres półtrwania eliminacji wynosi 24 h. Jest wydalany z moczem i kałem.
Wskazania. Eksemestan jest stosowany w leczeniu zaawansowanego raka sutka u chorych po naturalnej lub wywołanej sztucznie menopauzie po niepowodzeniu uprzedniego leczenia antyestrogenami lub niesteroidowymi inhibitorami aromatazy i progestagenami.
Interakcje. Podawanie eksemestanu łącznie z lekami zawierającymi estrogeny może znosić jego farmakologiczne działanie. Ostrożnie stosować z lekami metabolizowanymi przez układ enzymatyczny cytochromu P450.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Nadwrażliwość. Nie należy stosować u kobiet w wieku rozrodczym.
Działania niepożądane. Uderzenia gorąca, nudności i wymioty, uczucie zmęczenia, zwiększona potliwość, zawroty i bóle głowy, bezsenność, zmiany skórne, bóle w jamie brzusznej, brak łaknienia, depresja, utrata włosów, obwodowe obrzęki, zaparcia, niestrawność, zmniejszenie liczby limfocytów, leukocytów lub trombocytów.
Dawkowanie.Doustnie 25 mg raz dz., po posiłku.
[A.Z.]
Preparaty proste
•Aromasin® (Pharmacia, GB): tabl. powl. 25 mg.
Letrozole
Letrozol
Cytostaticum, Inhibitor, Inhibitor aromatazy, Inhibitor enzymu
ATC: L 02 BG
4,4'-(1,4-1,2,4-Triazol-1-ilometyleno)-bis[benzonitryl]
CAS: 112809-51-5
Działanie. Niesteroidowy inhibitor aromatazy hamujący syntezę estrogenów. Wykazuje działanie przeciwnowotworowe. Unieczynnia aromatazę poprzez kompetycyjne wiązanie się z kompleksem aromatazy układu enzymatycznego cytochromu P450 hamującego biosyntezę estrogenów we wszystkich tkankach, w których znajduje się ten kompleks. Blokowanie aktywności aromatazy jest wysoce specyficzne i nie dotyczy procesów steroidogenezy w nadnerczach, w związku z czym nie trzeba dodatkowo podawać gliko- i mineralokortykosteroidów. Po podaniu doustnym letrozol bardzo szybko i całkowicie (99,9%) wchłania się z przewodu pokarmowego. W 60% wiąże się z białkami osocza, gł. z albuminami (55%). Okres półtrwania wynosi ok. 2 dni. Jest usuwany gł. przez nerki (88,2±7,6%) oraz z kałem (3,8±0,9%).
Wskazania. Letrozol jest stosowany w leczeniu zaawansowanego raka sutka u kobiet w okresie menopauzy, po uprzednim wyczerpaniu odpowiedzi klinicznej lub niepowodzeniu stosowania antyestrogenów.
Interakcje. Letrozol hamuje in vitro aktywność izoenzymów 2A6 i 2C19 układu enzymatycznego cytochromu P450 (CYP 2A6 i CYP 2C19), co należy brać pod uwagę w razie równoczesnego stosowania leków metabolizowanych przez te izoenzymy. Spożycie pokarmu nieznacznie wpływa na wchłanianie letrozolu.
Przeciwwskazania/Ostrzeżenia specjalne. Nadwrażliwość na letrozol. Nie stosować u kobiet przed menopauzą. Ciąża (kat. D). Stosowanie leku jest dopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy jest to bezwzględnie konieczne np. ciężkie choroby lub stany zagrożenia życia. Karmienie piersią. Nie należy stosować.
Działania niepożądane. Nudności, wymioty, osłabienie, obrzęki, uderzenia gorąca, bóle kostno-stawowe, brak łaknienia, krwawienia z narządu rodnego, zaparcia, zapalenie żył, zwiększenie aktywności aminotransferaz w surowicy.
Dawkowanie.Doustnie 2,5 mg dz. Leczenie kontynuuje się do progresji choroby.
Przedawkowanie. W razie przedawkowania należy zastosować leczenie objawowe.
[K.J.]
Preparaty proste
•Femara® (Novartis, CH): tabl. powl. 2,5 mg.
•Lametta (Vipharm, PL): tabl. powl. 2,5 mg.
Orlistat
orlistat
inhibitor lipasae
A08AB
Działanie: Orlistat (tetrahydrolipostatyna) jest swoistym, długo działającym inhibitorem lipaz wytwarzanych w przewodzie pokarmowym. Jest on częściowo uwodornioną pochodną endogennej lipostatyny syntetyzowanej przez Streptomyces toxytricini. Lek jest stosowany w leczeniu otyłości; jego działanie polega na zmniejszeniu wchłaniania tłuszczów i zmniejszeniu ilości dostarczanych organizmowi kalorii. Orlistat działa w świetle przewodu pokarmowego. Hamuje aktywność lipazy poprzez łączenie się z aktywnym centrum serynowym enzymu (Ser 152). Zahamowanie lipaz powoduje zatrzymanie hydrolizy spożytych triglicerydów do ulegających wchłonięciu wolnych kwasów tłuszczowych i monoglicerydów. Podczas stosowania zalecanej dawki orlistatu wchłanianie tłuszczów ulega zmniejszeniu o ok. 30%. Zwiększenie zawartości tłuszczu w kale pojawia się po 24-48 godzinach od podania leku. W przypadku przerwania leczenia zawartość tłuszczu w kale wraca do wartości sprzed leczenia po upływie 48-72 h. Po zaprzestaniu podawania orlistatu aktywność lipazy wraca do normy dzięki ciągłemu wydzielaniu enzymu do światła przewodu pokarmowego. Po podaniu doustnym orlistat praktycznie nie ulega wchłonięciu. Stężenie leku w osoczu wynosi mniej niż 5 ng/ml. In vitro orlistat wiąże się w ponad 99% z białkami osocza. Metabolizm zachodzi przede wszystkim w ścianie jelita do praktycznie nieaktywnych pochodnych M1 i M3. Lek niewchłonięty wydalany jest z kałem. Wchłonięty orlistat oraz metabolity M1 i M3 wydalane są z żółcią do przewodu pokarmowego. Czas całkowitego wydalania orlistatu (z kałem i z moczem) wynosi 3-5 dni. Nie przeprowadzano badań nad farmakokinetyką orlistatu u dzieci, osób w podeszłym wieku, chorych z upośledzoną czynnością nerek i(lub) wątroby.
Wskazania: Leczenie chorych otyłych (wskaźnik masy ciała [BMI] >= 30 kg/m2) lub z nadwagą (wskaźnik masy ciała [BMI] >= 28 kg/m2), jeśli występują dodatkowe czynniki ryzyka. Orlistat stosuje się jednocześnie z dietą o umiarkowanie małej kaloryczności. Leczenie orlistatem można rozpocząć, jeśli wcześniejsze leczenie samą dietą spowodowało zmniejszenie masy ciała co najmniej o 2,5 kg w ciągu 4 kolejnych tyg. Podawania orlistatu należy zaprzestać po 12 tyg., jeśli nie uzyskano redukcji masy ciała co najmniej o 5% w stosunku do masy ciała na początku leczenia.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na orlistat lub inne składniki preparatu, zespół złego wchłaniania, cholestaza, ciąża, okres karmienia piersią. Nie stosować u dzieci. Zmniejszenie masy ciała u chorych na cukrzycę prowadzi do poprawy kontroli metabolicznej, co może wymagać zmniejszenia dawek doustnych leków przeciwcukrzycowych i(lub) insuliny.
Interakcje: Średnie stężenia niektórych witamin (A, D, E i b-karoten) podczas leczenia orlistatem były zmniejszone, chociaż zwykle pozostawały w granicach normy. Orlistat ani spowodowane jego działaniem ok. 30% zmniejszenie wchłaniania tłuszczów nie zmieniają istotnie farmakokinetyki warfaryny, digoksyny ani fenytoiny. Leczenie orlistatem nie wpływa na czas protrombinowy (PT) ani stężenie czynnika VII w osoczu. Nie stwierdzono niekorzystnego wpływu leczenia orlistatem na wchłanianie witaminy K. W trakcie jednoczesnego podawania warfaryny lub leków przeciwzakrzepowych wskazane jest jednak monitorowanie parametrów krzepnięcia. Jednoczesne leczenie orlistatem i prawastatyną zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, włącznie z rabdomiolizą, co wiąże się ze zwiększeniem o ok. 30% dostępności biologicznej prawastatyny (dostosować dawki). Orlistat nie wykazuje istotnych klinicznie interakcji z glibenklamidem, etanolem, doustnymi środkami antykoncepcyjnymi, atenololem, furosemidem, nifedypiną ani kaptoprylem. Z powodu braku odpowiednich badań nie zaleca się jednoczesnego stosowania orlistatu z fibratami, akarbozą, pochodnymi biguanidu oraz lekami zmniejszającymi łaknienie.
Działanie niepożądane: Oddawanie gazów z plamieniem, oleiste stolce, oleista wydzielina, zwiększona częstotliwość oddawania stolca, nagłe parcie na stolec, nietrzymanie stolca, bóle brzucha, wzdęcie, dyskomfort w okolicy odbytu, luźne stolce. Częstość działań niepożądanych ulegała zmniejszeniu po dłuższym okresie przyjmowania orlistatu. Częstość występowania działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego może się zwiększać w przypadku stosowania orlistatu wraz z dietą o dużej zawartości tłuszczu ( np. przy diecie >2000 kcal/d, gdy więcej niż 30% energii pochodzi z ponad 67 g tłuszczu). Dzienne dostarczanie tłuszczów powinno być równomiernie rozłożone na 3 posiłki w ciągu dnia.
Ciąża i laktacja: Kategoria B. Ze względu na brak odpowiednich badań nie zaleca się stosowania orlistatu w ciąży, a także w okresie karmienia piersią.
Dawkowanie: P.o. Dorośli: 120 mg 3 razy na dobę w czasie posiłków lub do 1 h po posiłku. Jeśli chory nie spożywa posiłku lub posiłek nie zawiera tłuszczu, można opuścić dawkę leku. Chorzy powinni zachowywać zrównoważoną dietę o umiarkowanie małej kaloryczności, w której zawartość tłuszczów nie przekracza 30% wartości energetycznej. Dobowe spożycie tłuszczów, białek i węglowodanów powinno być równomiernie rozłożone między 3 główne posiłki. Dieta powinna być bogata w owoce i warzywa.
Preparaty
orlistat
Zmieniony przez - Krzabr w dniu 2005-12-27 21:12:17
pawelkis
lodzianin1
pawlusb
krzykacz
